Александр Бриллиантов - Влияние восточного богословия на западное в произведениях Иоанна Скота Эригены

• Название: Влияние восточного богословия на западное в произведениях Иоанна Скота Эригены
• Автор: Александр Бриллиантов
• Издательство: Мартис
• Жанр: Религия
• Год: 1998

Автор — профессор Санкт–Петербургской духовной академии начала XX века — на примере творчества западного богослова и философа Иоанна Скота Эригены, переведшего на латынь творения преп. Максима Исповедника и Дионисия Ареопагита, исследует особенности восточного и западного христианского миросозерцаний, характерных для богословов IV‑VII вв., и показывает, как и каким образом возникают специфические черты, разделившие впоследствии римо–католическую и православную Церкви.

Исходный pdf - http://rutracker.org/forum/viewtopic.php?t=3864166

---

497

D. п. I, 1, с. 588:"Ωσπερ γάρ ϋληπτα καί ίζθεώρητα τοϊς αίσθητοϊς έστι τά νοητά,<…>κατά τδν αύτόν τής αλήθειας λόγον ύπέρκειται τών ουσιών ή ύπερούσιος άοριστία (al. απειρία, άοριστία καί απειρία)· καί τών νοών, ή ύπέρ νοΰν ένότης· καί<…>ύπερούσιος ούσία, καί νοΰς άνόητος, καί λόγος άρρητος· άλογία καί ανοησία καί ανωνυμία, κατά μηδέν τών δντων οΰσα.

498

D. n. 1,2.

499

D. n. XIII, 3, с.981: πόθφ τόΰ έννοεΓν τι καί λέγειν περί τής ά{φήτου φύσεως έ κείνης, τδ τών όνομάτων σεπτότατον (τό τής άγαθότητος) αύτ^ πρώτως καθιερσύμεν.

500

D. n. II, 7, с.645: ούδέν Ετερον νοοΰμεν, ή τάς εις ήμας t| αύτής προαγομένας δυνάμεις.

501

D. п. II, 8, с. 645: ούδέ γάρ έσην ακριβής έμφέρεια τοϊς αίτιατοϊς καί τοίς αίτίοις.

502

D. п. II, 7, с. 645: όπως δέ ταΰτά έσην, ούτε είπεΓν, ούτε έννοήσαι δυνατόν.

503

D. n. II, 9, 10, с.648: ’Αλλά καί τδ πάσης θεολογίας έκφανέστατον, ή καθ’ ήμδς ‘ Ιησού θεοπλαστία, καί άρρητός έστι λόγιρ παντί, καί άγνωστος νφ παντί, καί αύτφ τφ πρωτίστφ τών πρεσβυτάτων Αγγέλων, κτλ.

504

D. n. I, 6, с. 596: Ή ούχΐ τοΰτο δντως έστί τδ θαυμαστδν δνομα, τδ ύπέρ π&ν δ νομα, τό άνώνυμον, τδ παντός ϋπεριδρυμένον όνόμάτος όνομαζομένου, είτε έν τφ αίώνι τοΰτψ, είτε έν τφ μέλλοντι;.

505

С. h. II, 3, с. 141: αί μέν Αποφάσεις έπΐ των θείων αληθείς, αί δέ καταφάσεις Ανάρμοστοι.

506

M. th. I, 2, с. 1000: δέον έπ'αύτ(| (Tfj πάντων ύπερκειμένη αίτίςι) καί πάσας τάς τών δντων τιθέναι καί καταφάσκειν θέσεις, ώς πάντων αίτίςι, καί πάσας αύτάς κυριώτερον ίχποφάσκειν, ώς ύπέρ πάντα ΰπερούση, καί μή ο&σθαι τάς άποφάσεις Ιτντικειμένας είναι ταϊς καταφάσεσι, άλλά πολύ πρότερον αύτήν ύπέρ τάς στερήσεις είναι τήν ύπέρ πάσαν καί άφαίρεσιν καί θέσιν.

507

D. п. VII, 3, с. 872: ή θειοτάτη τοΰ θεοΰ γνώσις, ή δί άγνωσίας γινωσκομένη, κατά τήν ύπέρ νοΰν ένωσιν.

508

M. th. I, 2, с. 1000: Τούτων δέ δρα, δπως μηδείς τών άμυήτων έπακούση· τούτους 0έ φημι τούς έν τοίς οδσι ένισχημένους, καί ούδέν ύπέρ τά δντα ύπερουσίως είναι φανταξομένους, άλλ’ οίομένους είδέναι τή καθ’ αύτούς γνώσει τδν θέμενον σκότος άποκρυφήν αίιτοΰ. Εί δέ ύπέρ τούτους είσίν αΐ θεΓαι μυσταγωγίας τ£ &ν τις φαίη περί τών μάλλον άμΰστων, δσοι την πάντων ύπερκειμένην αιτίαν καί έκ τών έν τοΐς οδσιν έσχάτων χαρακτηρίζουσιν.

509

M. th. I, 1,3, с. 998, 1000: Οϋτω γοΰν ό θείος Βαρθολομαίός φησι, καί πολλήν τήν θεολογίαν είναι καί έλαχίστην καί τδ Εύαγγέλιον πλατύ καί μέγα, καί αύθις συν-τετμημένον. κτλ.

510

M. th. I, 1, с. 997: σϋ δέ<…>tfj περί τά μυστικά θεάματα συντόνφ διατρίβη και τάς αισθήσεις άπόλειπε, καί τάς νσεράς (al. αίοθητάς) ένεργείας, κτλ.

511

Μ. th. I, 3, с. 1000: μόνοις άπερικαλύπτως καί αληθώς (έκφαίνεται ή αγαθή πάντων αίτία) τοΐς καί τά έναγή πάντα καί τά καθαρά διαβαίνουσι, καί πάσαν πασών άγιων ακροτήτων άνάβασιν ύπερβαίνουσιν, καί πάντα ΘεΓα φώτα, καί ήχους, καί λόγους ούρανίους ίχπολιμπάνουσι.

512

D. η. I; М. th. I, 3; Ер. V.

513

М. th. II, с. 1025: από των έσχάτων έπΐ τά άρχικώτατα τάς έπαναβάσεις ποιούμενοι, τά πάντα άφαιροΰμεν, Γνα άπερικαλύπτως γνώμεν έ κείνην τήν αγνωσίαν, κτλ. III, с. 1033: (ό λόγος) από των κάτω πρός τό ϋπερκειμένον άνιών, κατά τδ μέτρον τής ανόδου συστέλλεται, καί μετά πάσαν άνοδον δλος άφωνος έσται, καί δλος ένωθήσεται τφ αφθέγκτφ.<…>(χρή) τό ύπέρ πάσαν άφαίρεσιν άφαιροΰντας, άπό τών μάλλον αύτοΰ (al. αύτφ) διεστηκότων άφαιρεΓν. Cf. I, 3.

514

M. th. I, 3, с. 1001: καί τότε (Μωΰσής) καί αύτών άπολύεται τών δρωμένων και τών όρώντων, καί εις τδν γνόφον τής αγνωσίας είςδύνει τδν δντως μυστικδν, καθ’ δν άπομυεΓ πάσας τάς γνωστικάς αντιλήψεις, καί έν τφ πάμπαν αναφεΓ καί άοράτφ γίγνεται, πας δ>ν τοΰ πάντων έπέκεινα, καί ούδενός, ούτε έαυτοΰ ούτε έτέρου, τφ παντελώς δέ άγνώστω τής πάσης γνώσεως άνενεργησία, κατά τδ κρεΓττον ένούμενος, καί τφ μηδέν γινώσκειν, ύπέρ νοΰν γινώσκων. Cf. I, 1, с. 997–1000: Tfj έαυτοϋ κΑ πάντων ασχέτψ καί άπολύτφ καθαρώς έκστάσει πρός τήν ύπερούσιον τοΰ θείου σκότους άκτίνα, πάντα αφελών καί έκ πάντων άπολυθείς, άναχθήση.

515

M. th. IV, с. 1040: Λέγομεν ούν, ώς ή πάντων αίτια, ύπέρ πάντων οίισα οΰτε άνούσιός έστιν, ούτε άξωος, ούτε άλογος, ούτε άνους, ούδέ σώμά έστιν ούτε σχήμα, ούτε είδος, ούτε ποιότητα, ή ποοότητα, ή δγκον δχει<…>ούτε άλλο τι τών αισθητών ούτε έστΙν, ούτε έχει. V, с. 1046-1048: Αύθις δέ άνιόντες λέγομεν (al. λέγωμεν), ώς ούτε ψυχή έστιν, ούτε νουςκτλ.<…>ούτε άριθμός έστιν<…>ούδέ?ν, ούδέ ένότης, ούδέ θεότης, ή άγαθότης, ούδέ πνεΰμά έστιν ώς ήμάς είδέναι* ούτε ύιότης, ούτε πατρότης, ούδέ άλλο τι τών ήμΓν ή άλλφ τινί τών δντων συνεγνωσμένων ούδέ τι τών ούκ δντων, ούδέ τι τών δντων έστίν, ούδέ τά δντα αύτήν γινώσκει fj αύτή έστιν ούδε αύτή γινώσκει τά δντα ή δντα έστίν· κτλ.

516

Epist. V (Dorotheo), с. 1073: Έθαυμαστώθη γνώσίς σου έξ έμοΰ, έκραταιώθη, ού μή δύνωμαι πρός αύτήν.

517

Ер. I (Cajo), с. 1065: κα'ι εί τις ϊδών θεδν, συνήκεν δ είδεν, ούκ αύτδν έώρακεν, αλλά τι τών αύτοΰ τών δντων καί γινωσκομένων.

518

Μ. th. I, 3, с. 1001: τφ μηδέν γινώσκειν, ύπέρ νοϋν γινώσκων. II, 1025: δι’ αβλεψίας καί άγνωσίας ίδεΓν, καί γνώναι τδ ύπέρ θέαν και γνώσιν αύτδ τδ (вероятно, al. αύτφ τφ, al. τοΰτο τδ) μή ίδεΓν μηδέ γνώναι. Ер. I, 1065: ή κατά τδ κρεΓττον παντελής άγνωσία γνώσίς έστι τοΰ ύπέρ πάντα τά γινωσκόμενα.

519

Maximi Scholia in lib. De div nomin. II, 2, c. 216–217: άγνοοΰμεν δτι άγνοοΰμεν<…>τά παρά πάσης λογικής κτίσεως εύσεβως άγνοοΰμενα άγνοοΰντες.

520

Cf. Max. Schol. с. 217: άπό τής σιγής είς φθέγξιν καταβαίνοντες, συνιέντες δτι ήγνοοΰμεν, άφιστάμεθα λοιπόν τοΰ περί αγνώστου ζητεν.

521

М. th. III, с. 1033: δσψ πρός τδ άναντες ανανεύωμεν, τοσοΰτον οΐ λόγοι ταίς συνόψεσι τών νοητών περιστέλλονται κτλ.

522

Ε. h. I, 3, с. 371–375: [ή λογική σωτηρία καθ'ήμδς (al. τών καθ’ ήμδς) τε καί ύπερ ήμας ουσιών] ούχ έτέρως γενέσθαι δύναται, μη θεουμένων τών σωξομένων. Ή δέ θέωσίς έστιν ή πρός θεόν, ώς έφικτδν, άφομοίωσίς τε καί ένωσις.

523

C. h. Ill, 1, с. 164: Έστι μέν ίεραρχία, κατ'έμέ, τάξις Ιερά, καί έπιστήμη, καί ένέργεια πρός τό θεοειδές ώς έφικτδν άφομοιουμένη, καί πρός τάς ένδιδομένας aCrrfj θεόθεν έλλάμψεις άναλόγως έπΐ το θεομίμητον αναγόμενη. III. 2, с. 165: Σκοπός οΰν ιεραρχίας έστίν, ή πρδς θεόν, ώς έφικτδν, άφομοίωσις τε καί £νωσις, αύτδν έχουσα πάσης ίερδς έπιστήμης τε καί ένεργείας καθηγέμονα, καί πρδς τήν αϋτοϋ θειοτάτην έυπρέπειαν άκλινως μέν όρών, ώς δυνατδν δέ {χποτυπούμενος, καί τούς έαυτού θιαοώτας, αγάλματα θεΓα τελών, έσοπτρα διειδέστατα καί Ακηλίδωτα, δεκτικά τής άρχιφώτου καί θεαρχικής άκτΓνος.<…>Ούκοΰν ό λίγων Ιεραρχίαν, ίεράν τινα καθόλου διακόσμησιν δηλοΓ, είκόνα τής θεαρχικής ώραιότητος, έν τάξεσι καί έπιστήμαις ίεραρχικαίς, τά τής οίκείας έλλάμψεως ιερουργούσαν μυστήρια, καί πρδς τήν οίκείαν όίρχήν ώς θεμιτδν άφομοιουμένην. III, 3, с. 168: έκάστη τής Ιεραρχικής διακοσμήσεως τάξις, κατά τήν οίκείαν άναλογίαν ανάγεται πρδς τήν θείαν συνέργειαν, έκεΓνα τελούσα χάριτι καί θεοσδότψ δυνάμει, τά τη θεαρχίρ (= θεφ) φυσικώς καί ύπερφυώς ένόντα. Ε. h. I, 3, с. 373:”Εστι μέν Ιεραρχία πδσα<…>ό π&ς τών υποκειμένων Ιερών λόγος, καθολικωτάτη (al. ίερωσύνης λόγος, ή καθολικωτάτη, al. ίερδς λόγος) τών τήςδε τυχδν ίεραρχίας, ή τήςδε ίερών συγκαιφαλαίωσις. Ή καθ'ήμάς οΰν ίεραρχία λέγεται καί έστιν ή περιεκτική τών κατ’ αύτήν άπάντων ίερών πραγματεία<…>ιεραρχίαν ό φήσας απάντων 6μου συλλήβδην?φη τήν ίερών διακόσμησιν. Cf. Maximi Schol. in lib. De cael. hier., c. 29: ίεραρχία μέν έστιν ή τής διατάξεως αύτής τών ίερών αρχή καί οίονεί φροντίς· καί ιεράρχης ό τών ίερών άρχων<.„>οΰ μήν τών ιερέων<„.>ού μήν ό άρχιερεύς.

524

C. h. IV, 2, с. 180: (Αί άγίαι τών ουρανίων ουσιών διακοσμήσεις είσιν) αί πρώτως καί πολλαχώς έκφαντορικαί τής θεαρχικής κρυφιότητος· διό καί παρά πάντα τής άγγελικής έπωνυμίας έκκρίτως ήξίωνται, διά τό πρώτως είς αΰτάς έγγίνεσθαι τήν θεαρχικήν έλλαμψιν, καί δι’ αύτών είς ήμ&ς διαπορθμεύεθαι τάς ύπέρ ήμ&ς έκφαντορίας. D. n. IV, 22. с. 724: είκών έστι τοΰ θεού (al. τοΰ άγαθοΰ) ό άγγελος, φανέρωσις τοΰ άφανοΰς φωτός, έσοπτρσν<„.>άναλάμπον έν έαυτφ<…>τήν άγαθότητα τής έν άδύτοις σιγής.