Александр Бриллиантов - Влияние восточного богословия на западное в произведениях Иоанна Скота Эригены

• Название: Влияние восточного богословия на западное в произведениях Иоанна Скота Эригены
• Автор: Александр Бриллиантов
• Издательство: Мартис
• Жанр: Религия
• Год: 1998

Автор — профессор Санкт–Петербургской духовной академии начала XX века — на примере творчества западного богослова и философа Иоанна Скота Эригены, переведшего на латынь творения преп. Максима Исповедника и Дионисия Ареопагита, исследует особенности восточного и западного христианского миросозерцаний, характерных для богословов IV‑VII вв., и показывает, как и каким образом возникают специфические черты, разделившие впоследствии римо–католическую и православную Церкви.

Исходный pdf - http://rutracker.org/forum/viewtopic.php?t=3864166

---

464

D. n. IV, 13, с. 712: ού τήν έαυτοΰ ξών, αλλά τήν τοΰ έραστοΰ ζωήν, ώς σφόδρα Ιιγαπητήν.

465

DTn. IV, 13, с. 712: Τολμητέον δέ<…>είπεΐν, δτι καί αύτός ό πάντων αΓτιος, τφ καλφ καί άγαθψ των πάντων (al. των καλών καί αγαθών, τφ πάντων) £ρωτι<…>, £ξω έαυτοΰ γίνεται, ταΐς ε(ς τά δντα πάντα προνοίαις, καί οίον ίχγαθότητι καί Αγαπήσει καί £ρωτι θέλγεται.

466

D. n. IV, 14, с.712: ό θείος £ρως<…>ώσπερ τις αΐδιος κύκλος, διά τάγαθόν, έκ τάγαθοϋ, καί έν τάγαθφ, καί ε(ς τίχγαθδν, έν απλανεΓ συνελίξει περιπορεύόμενος. D‑n. IV, 15–17; 17, c.713: μία τίς έστιν άπλή δύναμις ή αύτοκινητική<„>έκ τάγαθοί μέχρι τοΰ τών δντων έσχάτου, καί άπ’έκεινοΰ<…>είς τάγαθόν<…>ίαυτήν ίχνακύκλουσα, καί είς έαυτήν άεΓ ταύτώς άνελιττόμενη. Ср. о Боге вообще Ер. IX (Tito), 1, с. 1104: (ό θεός) πηγή ζωής, είς έαυτήν χεομένη<„.>μία τις δύναμις άπλή<…>άεΓδι’ έαυτής έαυτήν θεωμένη.

467

D. η. IV, 23, с. 724–725: ούτε οί δαίμονες φύσει κακοί<…>καί είσι κακοί, καθ’ δ ούκ είσί· καί τοΰ μή δντος έφιέμενοι, τοΰ κακοΰ έφίενται.

468

D. п. IV, 18–34. Cf. Schol. in lib. de Div. Nom. IV, 34. Migne, s. gr. t.4, c.308' Σημείωσαι δέ, καί δτι ε6<οσι καί τρεις συλλογισμούς έχει τό κεφάλαιον τοΰτο, άποδυκνύντας, δτι ούκ έστιν δν τδ κακόν. Зло само в себе, как абсолютное ничто, по Дионисию, καί αύτοΰ τού μή δντος μάλλον άπέχον τάγαθοΰ, άλλότριον και άνουσιώτερον. D. п. IV, 19, с. 717.

469

D. n. IV, 23, с. 725: (οί δαίμονες) rfj στερήσει<…>τών προσηκόντων αύτοίς αγαθών λέγονται κακοί. 34, с. 733: τό—κακόν αύτοίς έκ τής τών οικείων αγαθών άποπτώσεως 24, с. 728: ούτε έν ήμΓν τό κακόν, ώς 6ν κακόν, άλλ’ ώς έλλειψις καί έρημία τής τών οίκε ίων αγαθών τελειότητος. 25, с. 728: φθορά—φύσεως (τών ζώων) ασθένεια καί έλλειψις τών φυσικών Εξεων, καί ένεργειών καί δυνάμεων. 26, с. 728. τούτο τη φύσει κακόν, τό άδυνατεΓν τά τής οικείας φύσεως έκτελεΓν. 27, с. 728: τοΰτο—καί σώμασι κακόν, ή τής Εξεως τών οικείων αγαθών ασθένεια καί άπόπτωσις. Cf. D. п. VIII, 9, с. 897: εί καί τι πρός τό πλημμελές καί δτακτον άποσφαλείη, καί μείωσίν τινα πάθοι τής τών οικείων αγαθών τελειότητος. Ε. h. Ill, 11.

470

D. п. IV, 31, с. 732: πάντων καί τών κακών άρχή καί τέλος Εσται τό άγαθόν τοΰ γάρ αγαθοί Ενεκα πάντα καί δσα αγαθά, καί δσα έναντία· καί γάρ καί ταΰτα πράττομεν τό άγαθόν ποθοΰντες· ούδείς γάρ είς τό κακόν άποβλέπον ποιεί διό ούτε ύπόστασιν έχει τό κακόν, άλλά παρυπόστασιν (al. παρ’ ύπόστασιν), τοΰ άγαθοΰ ένεκα καί ούχ έαυτοΰ γινόμενον.

471

D. n. fV, 35, с.736: εί έκ τάγαθοΰ τδ δύνααθαι τού διδόντος, κατά τά Λογία, τά προσήκοντα π&σιν άπλώς, ούκ έπαινετόν ή τής έκ τάγαθοΰ τών οικείων άγαθών έξεως άμαρτία, καί παρατροπή, και άποφυγή, καί άπόπτωσις.

472

IV, 33, с. 733: πρόνοια<…>των αύτοκινήτων ώς αύτοκινήτων προνοε.

473

Ер. X (Ioanni Theologo), с. 1117. Подробное рассмотрение различных недоумений по этому вопросу должно было заключать особое сочинение Περί δικαίου (al. δικαιοσύνης) καί θείου δυκαιοτηρίου, не дошедшее до нас. D. n. IV, 35, с. 736. В позднейшей византийской литературе можно указать на посвященный этому вопросу трактат Марка Ефесского Περί άσθενείας Ανθρώπου, где решение дается всецело на основе ареопагитских воззрений. W. Gass. Die Mystik des Nik. Cabasilas. 83–86.

474

C. h. XI, 2, c.284: ε(ς τρία διήρηνται τφ κατ' αυτούς ύπερκοσμίφ λόγφ πάντες θείοι νόες, ε(ς ούσίαν, καί δύναμιν, καί ένέργειαν.

475

D. n. cap. V‑VII, VIII, IX.

476

D. n. V‑VII; cf. V, 1, c.816; VII, 2, c.868.

477

D. n. V, 2, c.816: (ό λόγος τήν πρόνοιαν) αγαθότητα καί πάντων αγαθών αΙτίαν ύμνεΓ, καί βν, καί ζωήν, καί σοφίαν, τήν ούσιοποιδν, καί ζωοποιόν, καί σιφοδότιν αΙτίαν, τών ούσίας, καί ζωής, καί νοΰ, καί λόγου, καί αίσθήσεως μετειληφότων. VII, 1, с. 865: τήν άγαθήν καί αίωνίαν ζωήν, καί ώς σοφήν — ύμνώμεν.

478

D. n. V, 4. с. 817: καί ού τά δντα μόνον, άλλα καί αύτδ τδ είναι τών δντων, έκ τοΰ προαιωνίως 6νιος. V, 5, с. 820: (ό θεδς τδ προεΓναι καί ύπερεΓναι προέχων, και ύπερέχων, τδ είναι πδν (al. πάντα), αύτό φημί καθ’αύτδ τδ είναι, προύπεστήσατο, καί τφ είναι αύτφ πάν τό όπωσοϋν δν ύπεστήσατο.

479

D. n. V, 5, с.820: καί αύτά καθ’αύτά πάντα ών τά δντα μετέχει, τοΰ αύτδ καθ' αύτδ είναι μετέχει.<…>τάς αύτομετοχάς εύρήσεις τοΰ είναι πρώτον αύτάς μετεχούσας καί τφ είναι πρώτον μένουσαςΕπειτα τοΰδε ή τοΰδε άρχάς οΰσας, καί τφ μετέχειν τοΰ είναι, καί ούσας καί μετεχομένας.

480

D. n. V, 6, с. 820: fcmv έξ αύτής (τής αύτοΰπεραγαθότητος), καί fcv airrfl, καί αύτο τδ είναι, καί at τών δντων άρχαΐ (V, 7: δσα τφ είναι δντα, τά δντα πάντα χαρακτερίξει), καί τά δντα πάντα.

481

D. n. V, 8, с. 824: παραδείγματα δέ φαμεν είναι τούς έν θεφ τών δντων. ούσιοποιοϋς λόγους, οϋς ή θεολογία προορισμούς καλεΓ, καί θεΓα καί άγαθά θελήματα.

482

D. n. VII, 2, C.869: Έαυτήν οδν ή ΘεΓα σοφία γινώσκουσα, γνώσεται (al. γινώσκεται) πάντα.<…>ούκ δρα ό θεδς ιδίαν έχει τήν έαυτοΰ γνώσιν, έτέραν δέ τήν κοινή (al. κοινήν) τά δντα πάντα συλλαμβάνουσαν.

483

D. n. XI, 6, c.953: ού γάρ ούσίαν τινά θείαν f| άγγελικήν είναι φαμεν τό αύτδ είναι<…>. ουδέ ξωόγονον δΛλη (άλλην) Θεότητα παρά τήν ύπέρθεον<…>ζωήν, οΟτε, συνελόντα είπεΐν, άρχικάς τών δντων καί δημιουργικός ούσίας καί υποστάσεις, άσπνας al. δς τινες καί θεούς τών δντων και δημιουργούς αύτοσχεδιάσαντες άπεστοματίσαν.

484

D. n. XI, 6, с.956: Ενα Ακριβώς ό πάντων αίτιος έπέκεινα fj πάντων. V,8, с.824: κφαύτοΰ έση τό είναι, καί ούκ αύτδς τοΰ είναι.

485

Ер. II. (Cajo), с. 1069· ό πάσης αρχής ύπεράρχιος, καί τής οΰτω λεγομένης θεότητας καί 'αγαθότητος<…>έστίν έπέκεινα. Cf. M. th. V.

486

D. n. VIII, 4, c.892: τήν Ανελάττωτον Εφεσιν τοΰ αγαθού, πρδς τής ίιπειραγάθου (al. Απειροδυνάμου) δυνάμεως είλήφασιν, αυτής έφιείσης αύτοίς τό δύνασθαι καί τό είναι ταΰτα, καί έφίεσθαι Αεί είναι, καί αύτδ τό δύνασθαι έφίεσθαι τοΰ bк\ δύνασθαι.

487

D. n. VIII, 9, с. 897: ίχπολύτρωσιν αύτήν (τήν σωτηρίαν) όνομάξσυσιν οί θεολόγοι, καί καθ’ δσον ούκ έξι τά δντως δντα πρδς τό μή είναι διαπεσεΓν, καί καθ’ δσον εί α τι πρός τό πλημμελές καί δτακτον &ποσφαλείη, καί μείωσίν τι να πάθοι τής τών οικείων άγαθών τελειότητος, καί τοΰτο τοΰ πάθους, καί τής άδρανείας, καί τής στερήσεως ίιπολυτροΰται.

488

D. n. cap. IX.

489

D. n. X, 1, с. 936: διά τό πάντων αύτόν είναι παντοκρατορικήν 2δραν, συνέχουσαν καί περιέχουσαν τά Ska.

490

D. n. X, 2, с. 937: διά τδ πάντων αύτόν είναι καί αιώνα, και χρόνον. V,4, с. 817: ίχρχή καί μέτρον αιώνων καί χρόνων όντοτης, καί αίίον τών όντων, χρόνος τών γινομένων κτλ.

491

D. n. cap. XI.

492

D. n. XII, 2, с.969: θεότης δέ (έστιν) ή πάντα θεωμένη πρόνοια, καί άγαθότητι παντελεΓκαΙ πάντα περιθέουσα και συνέχουσα.

493

D. n. XIII, I, с.977: Έπ’ αύτό δέ λοιπών, εί боксу ιφ λογφ, τό καρτερώτατον (al. καρτερικώτατον) χωρώμενκαί γάρ ή θεολογία τοΰ πάντων αιτίου καί πάντα καί δμα πάντα κατηγορεΓ, καί ώς Εν δνυμνε.

494

D. n. XIII, 2, c.977: πάντα καί πάντων (al. καί παν ιών πάντων) μόριον τοΰ ένός μετέχει, καί τφ είναι (al. καί δή καί) τό Εν, πάντα tori τά δντα.

495

D. n. XIII, 2, с.980: καί δνευ μέν (al. μέντοι) τοΰ ένός ούκ Εσται πλήθος, δνευ δέ τοΰ πλήθους ίσται τό Εν.

496

D. n. XIII, 3, с.980: Kai ούκ δν εΰροις τι τών δντων, δ μή τφ ένΐ καθ'δ πδσα ή θεότης ύπερουσίως όνομάξεται, καί Εστι τοΰθ’δπερ έστί, καί τελειοΰται, καί διασώζεται. Kal χρή<…>ένιαίως ύμνεΓν τήν δλην καί μίαν θεότητα, τό πάντων αίτιον Εν<.„>καί ύπέρ αύτό τό Εν δν<„.>έπείπερ τό δν Εν, τό έν τοις οδσιν, ένάριθμόν έστιν· δριθμός δέ ούσίας μετέχει· τό δέ ύπεροΰσιον Εν, καί τό 5ν Εν, καί πάντα δριθμόν όρίξει<„.>. Διό καί μονάς ύμνουμένη καί τριάς ή ύπέρ πάντων θεότης ούκ Εστιν ούδέ μονάς, ούδέ τριάς ή πρός ήμών, ή άλλου τινός τών δντων διεγνωσμένη.

497

D. п. I, 1, с. 588:"Ωσπερ γάρ ϋληπτα καί ίζθεώρητα τοϊς αίσθητοϊς έστι τά νοητά,<…>κατά τδν αύτόν τής αλήθειας λόγον ύπέρκειται τών ουσιών ή ύπερούσιος άοριστία (al. απειρία, άοριστία καί απειρία)· καί τών νοών, ή ύπέρ νοΰν ένότης· καί<…>ύπερούσιος ούσία, καί νοΰς άνόητος, καί λόγος άρρητος· άλογία καί ανοησία καί ανωνυμία, κατά μηδέν τών δντων οΰσα.