Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці

• Название: Полюс недаступнасці
• Автор: Сяргей Белаяр
• Жанр: Прочая старинная литература

---

— Містыка! — голас Кныша дрыжаў, а погляд быў поўны ірацыянальнага страху.

— Пакіньце гэта зараз жа! — запатрабаваў Казанцаў. — Усё мае сваё тлумачэнне!

— Перадсмяротную запіску знайшлі? — Медзелец здзіўляўся, як у Грабені атрымалася вызваліцца. «Вязалі» на сумленне — Хмара служыў у разведвальнай роце ПДВ.

— Не, — пакруціў галавой лекар.

— Нядобрая знаходка!

— Аляксей Аляксеевіч, досыць! — павысіў голас прафесар, прымусіўшы вадзіцеля замаўчаць. — Наяўнасць прамой сувязі паміж смерцю і артэфактам не даказана!.. Віктар Канстанцінавіч, Грабеню аднесці ў медпункт, Кнышу дайце заспакаяльнае — мне толькі панікёраў не хапала для поўнага шчасця!

— Добра, Глеб Міхайлавіч!

— Спадары, нам усім цяпер цяжка, тым не менш, я прашу вас вярнуцца да працы! — дацэнт кіўнуў — у закрытай прасторы няма нічога горш за гультайства. — Хай застануцца толькі тыя, хто дапаможа несці цела!

Добраахвотнікаў было так шмат, што Казанцаву давялося выбіраць.

— Ці атрымалася адрамантаваць радыёперадавальнік?

— Пакуль не, Глеб Міхайлавіч.

— У такім выпадку вяртайцеся!.. І вы, Аляксандр Мікалаевіч!.. Хаця не, хутка ж абед.

— Я не галодны.

— Мне таксама нешта не хочацца.

Прафесар паглядзеў на аднаго, перавёў погляд на другога, пасля чаго сказаў:

— Баюся, і ўсім астатнім кавалак у горла не палезе... Што ж, не маю права затрымліваць!

Для таго, каб знайсці патрэбныя дэталі, давялося разабраць некалькі прыбораў з навукова-даследчага модуля. Судзераў працаваў адвёрткай, Медзелец інструктаваў. Якая ж была радасць дацэнта і электрыка, калі эфір напоўніўся трэскам перашкод.

Судзераў пабег паведаміць навіну Казанцаву, за што Медзелец быў яму ўдзячны — галаву металічнымі абцугамі сціснула мігрэнь. Да горла падступіла млоснасць. Дацэнт намагаўся ігнараваць боль, аднак ён нагадваў пра сябе непрыемным паколваннем у раёне скроняў.

У аптэчцы знайшоўся толькі пратэрмінаваны анальгін.

Медзелец адправіўся да Кабуша. Ля другога тэхнічнага модуля яго ўвагу прыцягнуў дзіўны гук, які паўтараўся.

— Хто тут? — адказу не было, і дацэнт асцярожна прыадчыніў дзверы. Пасля нападу Грабені асцярожнасць была зусім не залішняй. Святло адзінай лямпы з цяжкасцю разганяла змрок. — Ёсць тут хто-небудзь?

Удары былі слабымі, але ў іх прысутнічаў рытм, далёкі ад механічнага.

На трубе ляжаў гаечны ключ, і дацэнт узброіўся ім. Боль пачаў пульсаваць, прымусіўшы Медзельца заскрыгатаць зубамі і некалькі імгненняў прастаяць нерухома. І толькі думка пра тое, што ў цемры можа хавацца вораг, штурхнула дацэнта наперад.

Цемра клубілася. Медзелец круціў галавой, разумеючы, што жудасныя сілуэты на сценах і столі — ўсяго толькі гульня яго ўяўлення, аднак нічога не мог зрабіць.

— Юры Генадзьевіч? — сэрца дацэнта ледзь не выскачыла з грудзей, калі ён наткнуўся на метэаролага. Кройцар сядзеў на падлозе і біўся галавой аб металічную шафу. З кожным ударам гематома на ілбе павялічвалася, але метэаролагу не было ніякай справы да крыві, якая сцякала па твары. — Спыніцеся!

Медзелец адкінуў ключ і, падхапіўшы Кройцара пад пахі, пацягнуў ад шафы. Пры гэтым метэаролаг не пераставаў матляць галавой.

— Ачуняйце, Юры Генадзьевіч! — не дапамагло. Тады дацэнт заляпіў метэаро­лагу аплявуху. Галава Кройцара тузанулася і толькі. — Трэба клікаць Кабуша!

Медзелец выскачыў з тэхнічнага модуля і ірвануў да медпункта.

— Пусці мяне! — шалеў Кныш. — Я хачу сысці!

— Звар’яцеў? Бура! — Рудэнка закрываў сабой дзверы, спрабуючы не выпусціць вадзіцеля. — Ты замерзнеш!

— Пусці! Я не магу тут больш знаходзіцца! — напор быў настолькі лютым, што ў дацэнта не заставалася сумненняў у тым, што Кныш прарвецца. Прарвецца і ператворыцца ў лёд.

— Не выпушчу! — электрык пахіснуўся, атрымаўшы моцны хук справа. Губа лопнула, і з яе заструменіла кроў.

— Пусці! — у руцэ вадзіцеля з’явілася адвёртка. Скарыстацца ёй Кныш не паспеў — Медзелец урэзаўся ў яго. Удар атрымаўся нечаканым. Апынуўшыся на падлозе, вадзіцель гваздануў дацэнта нагой у сонечнае спляценне, падхапіўся і кінуўся наўцёкі. На бяду, упаў Медзелец на параненую руку.

Дацэнт не мог удыхнуць. Руку нібы апусцілі ў гарачую лаву. Перад вачыма скакалі іскры. У вушах звінела.

Медзелец не супраціўляўся, калі яго пасадзілі, задралі швэдар і майку, а пад нос сунулі змочаную ў нашатырным спірце ватку.

— Удар брушной сценкі! — канстатаваў лекар, прапальпаваўшы жывот Медзельца. — Дайце снегу або лёду!

Бразнулі дзверы, а праз некалькі імгненняў скуру апякло. Не закрычаў дацэнт толькі таму, што Кабуш загарнуў снег у марлю.

— Зараз я накладу новую павязку, а потым аднясем вас у жылы блок. Паляжыце з кампрэсам пару гадзін. Не ванітуе?

— Не, — з цяжкасцю выціснуў Медзелец. — Толькі сушыць!

— Так і павінна быць. Цярпіце!.. Зрабіце ўдых!.. Не балюча?

— Трохі... Кройцар ў другім... тэхнічным модулі! Калі яго не спыніць... разаб’е галаву!

— Што сёння за дзень такі?.. Аляксандр Мікалаевіч!

— Слухаю вас!

— Вазьміце Рудэнку і паглядзіце, як там Кройцар!

— Добра, Глеб Міхайлавіч!

— Падобна на тое, без працы сёння я не застануся! — цяжка ўздыхнуў лекар. — Перавярніце яго на бок — я зраблю ін’екцыю болесуцішальнага сродка.

Уколу дацэнт не адчуў. Да жылога блока дабраўся сам, хоць і з дапамогай Кабуша.

— Вы паказалі сапраўдны гераізм, калега!

— Ну што вы, Глеб Міхайлавіч? На маім месцы так паступіў бы кожны, — словы гучалі ушчэнт банальна.

— Запэўніваю вас, зусім не кожны! Адпачывайце, зайду пазней!

Дацэнт праваліўся ў сон, ледзь дакрануўшыся галавою да падушкі.

VI

— Як самаадчуванне? — прафесар з’явіўся праз некалькі хвілін пасля таго, як Медзелец расплюшчыў вочы. Ці то дзяжурыў пад дзвярыма, ці то перыядычна наведваў. А можа, і выпадкова зайшоў.

— Нібы аб’еўся ледзянога пяску з тоўчаным шклом. Але ўжо не так балюча.

— Якое цікавае параўнанне, — усмешка Казанцава была ўсяго толькі ветлівай, — рады, што вам стала лепш.

— Нешта яшчэ здарылася?

— Кныш сышоў... Разбіў акно і нават курткі не ўзяў... Мяркуючы па ўсім, ён не ўсведамляў сваіх дзеянняў. Я забараніў ісці за ім.

— Гэта ж не ўсе дрэнныя навіны? — дацэнт ведаў прафесара занадта доўга, каб навучыцца разбірацца ў адценнях яго настрою.

— На жаль... У нас ужо тры трупы. Гадзіну таму Крагін выпіў бутэльку воцатнай эсэнцыі і сунуў галаву ў духавую печ...

Медзелец не ўтрымаўся ад лаянкі. Рабілася нешта дзіўнае.

— Цалкам з вамі салідарны, калега!

— А Кройцар як?

— Рэмісіі не назіраецца. Кабушу давялося прывязаць яго да ложка, але ён так і працягвае ківаць. Як быццам не чалавек, а механізм... Я зусім не разумею, што адбываецца! У маёй практыцы не здаралася нічога падобнага... Віктар Канстанцінавіч спісвае ўсё на масавае вар’яцтва, але не можа растлумачыць яго прыроду. Я аддаў распараджэнне правесці аналіз ежы і вады. Ніякіх старонніх прымешак... Ні газу, ні пароў, ні іншых небяспечных рэчываў.

— Самы час паверыць у падкопы д’ябла.

— Я атэіст, Яўген Святаслававіч, — Казанцаў нават не спрабаваў усміхнуцца, — і вам раю!.. Рэлігія — уздых прыгнечанага стварэння, сэрца бессардэчнага свету, яна — дух бяздушных парадкаў. Рэлігія ёсць опіум для народа... Карл Маркс. «Да крытыкі гегелеўскай філасофіі права». Азнаёмцеся ў вольны час!.. У вас няма гарэлкі?

— Не трымаю! — дацэнт паспрабаваў не паказваць свайго здзіўлення. Пасля смерці жонкі прафесар стаў перакананым непітушчым.

— Зусім забыўся. Я ж для вас — прыклад для пераймання.

— У Кабуша павінен быць спірт.

— Мабыць, зайду да яго... Папраўляйцеся!

— Аз ёсць цар! — данеслася з калідора.

— Рудэнка... І калі толькі гэта скончыцца?

На галаву электрыка было надзета вядро з выразаным нажніцамі па метале вер­хам. Плечы пакрывала прасціна. У руках Рудэнка трымаў футбольны мяч і вудзільны абломак.

— Аз ёсць цар!

— Сюррэалізм нейкі... — Казанцаў не стаў спыняць электрыка. Тым больш, што з’явілася новая нагода для трывогі. — Склад!

Навукоўцы пабеглі ў левае крыло, дзе заспелі Судзерава, які біў па металічнай дзверы бюстам Леніна. Замок яшчэ трымаўся.

— Аляксандр Мікалаевіч, зараз жа спыніцеся!

Электрык павярнуўся і выскаліўся.

— Гэта ты ва ўсім вінаваты!

— Аляксандр Мікалаевіч, што за тон? — ускіпеў Медзелец. — Паважайце кіраўніка экспедыцыі!

— Заткніся! — вочы Судзерава наліліся крывёю, а пальцы з сілай сціснулі бронзу. — Гэта ён зацягнуў нас сюды! Цяпер мы ўсе памром!

— У вашых словах адсутнічае логіка. Я нікога нікуды не цягнуў! Вы ўсе тут добраахвотна... І чаму вы вырашылі, што нас чакае смерць?

— Ты ведаеш!

— Уявіце сабе, не маю ніякага ўяўлення! — дацэнт бачыў, якіх намаганняў каштавала Казанцаву захоўваць спакой.

— Не загаворвай мне зубы!

— Навошта ж крычаць? Проста растлумачце нам з Глебам Міхайлавічам, што прымусіла вас прыйсці да недарэчнай высновы аб вінаватасці прафесара Казанцава!