Герберт Уэллс - Вайна сусветаў (на белорусском языке)

• Название: Вайна сусветаў (на белорусском языке)
• Автор: Герберт Уэллс
• Жанр: Научная Фантастика

---

Селiшча здавалася пакiнутым; мы ўбачылi там трох чалавек, якiя беглi па завулку да ракi. На вяршынi пагорка гарэў Рычманд; за Рычмандам слядоў чорнага газу не было вiдаць.

Калi мы наблiжалiся да К'ю, мiма нас прабегла некалькi чалавек i над дахамi дамоў - ярдаў за сто ад нас - паказалася верхняя частка баявой машыны марсiянiна. Варта было марсiянiну глянуць унiз - i мы б загiнулi. Мы здранцвелi ад страху, потым кiнулiся ўбок i схавалiся ў нейкiм хляве. Святар прысеў на зямлю, усхлiпваючы i адмаўляючыся iсцi далей.

Але я вырашыў усё ж дабрацца да Лезерхэда i з наступленнем цемнаты рушыць далей. Я прабраўся праз кустоўе, прайшоў мiма вялiкага дома з прыбудоўкамi i выйшаў на дарогу на К'ю. Святара я пакiнуў у гумне, але ён неўзабаве дагнаў мяне.

Цяжка сабе ўявiць што-небудзь больш неразумнае, чым гэта спроба. Было вiдавочна, што мы акружаны марсiянамi. Ледзь святар дагнаў мяне, як мы зноў убачылi ўдалечынi, за палямi, што цягнулiся да К'ю-Лоджа, баявы трыножак, магчыма, той самы, а можа, i другi. Чатыры цi пяць маленькiх чорных фiгурак беглi ад яго па шэра-зялёным полi: вiдаць, марсiянiн даганяў iх. За тры крокi ён iх дагнаў; яны пабеглi з-пад яго ног у розныя бакi па радыусах. Марсiянiн не пусцiў у ход цеплавы прамень i не знiшчыў iх. Ён проста падабраў iх усiх у вялiкую металiчную карзiну, што вiсела ззаду.

Мне ўпершыню прыйшло ў галаву, што марсiяне ўвогуле не хочуць знiшчаць людзей, а хочуць выкарыстаць пераможанае чалавецтва ў iншых мэтах. З хвiлiну мы стаялi, ахопленыя страхам; пасля павярнулi назад i праз вароты пракралiся ў абведзены сцяною сад, запаўзлi ў нейкую яму, ледзь асмельваючыся перашэптвацца адзiн з адным, i ляжалi там, пакуль на небе не блiснулi зоры.

Было, па ўсёй верагоднасцi, каля адзiнаццацi гадзiн вечара, калi мы вырашылi паўтарыць нашу спробу i пайшлi ўжо не па дарозе, а палямi, узбоч агароджы, узiраючыся ў цемру (я налева, святар направа), цi няма марсiянаў, якiя, здавалася, усе сабралiся вакол нас. У адным месцы мы ўбачылi пачарнелую, абпаленую пляцоўку, ужо астылую i пакрытую попелам, з цэлаю кучаю трупаў, абгарэлых i знявечаных, уцалелi толькi ногi i абутак. Тут жа валялiся конскiя тушы, на адлегласцi, можа быць, пяцiдзесяцi футаў ад чатырох разарваных пушак з разбiтымi лафетамi.

Паселiшча Шын, вiдаць, не абстрэльвалася, але было пустое i цiхае. Трупаў тут больш не было; але ж ноч была настолькi цёмная, што мы не маглi разгледзець нават бакавых вулiц. У Шыне мой спадарожнiк пачаў скардзiцца на слабасць i смагу, i мы вырашылi зайсцi ў адзiн з дамоў.

Першы дом, у якi мы пранiклi праз вакно, аказаўся невялiкаю вiлай з напалову сарваным дахам; я не мог знайсцi там нiчога паесцi, акрамя куска заплесневелага сыру. Затое там была вада i можна было напiцца; на вочы мне трапiла сякера, i я захапiў яе, яна, можа, прыдасца нам пры ўзломе другога дома.

Мы падышлi да таго месца, дзе дарога паварочвае на Мортлейк. Тут сярод абнесенага сцяною саду стаяў белы дом; у кладоўцы мы знайшлi запас прадуктаў: два боханы хлеба, кусок сырога мяса i паўшынкi. Я пералiчваю ўсё гэта так падрабязна таму, што ў прамежку двух наступных тыдняў нам давялося карыстацца гэтым запасам. На палiцах мы знайшлi бутэлькi з пiвам, два мяшкi фасолi i пучок салаты. Кладоўка выходзiла ў памяшканне для мыцця пасуды, дзе ляжалi дровы i стаяў буфет. У буфеце мы знайшлi амаль дзюжыну бургундскага, мясныя i рыбныя кансервы i дзве бляшанкi з бiсквiтам.

Мы сядзелi ў цёмнай кухнi, бо баялiся запалiць агонь, елi хлеб з вяндлiнаю i пiлi з адной бутэлькi. Святар, гэткi ж пужлiвы i неспакойны, чамусьцi стаяў за тое, каб хутчэй iсцi, i я ледзь угаварыў яго падмацавацца. Ды тут адбылася падзея, якая ператварыла нас у палонных.

- Вiдаць, да апоўначы яшчэ далёка, - сказаў я, i тут раптам блiснула асляпляльнае зялёнае святло. Уся кухня асвяцiлася на iмгненне зялёным бляскам. Пасля пачуўся такi ўдар, якога я нiколi не чуў, нi раней, нi пасля. Пачуўся звон разбiтага шкла, грукат каменнай кладкi, пасыпалася тынкоўка, разбiваючыся на дробныя кускi аб нашы галовы. Я павалiўся на падлогу, стукнуўшыся аб выступ печы, i ляжаў аглушаны. Святар гаварыў, што я доўга быў у непрытомнасцi. Калi я апрытомнеў, вакол зноў было цёмна i святар пырскаў на мяне вадою; яго твар быў мокры ад крывi, якая, як я потым разгледзеў, цякла з рассечанага лба.

На працягу некалькiх хвiлiн я не мог уцямiць, што здарылася. Нарэшце памяць мала-памалу вярнулася да мяне. Я адчуў на вiску боль.

- Вам лепш? - шэптам спытаў святар.

Я не адразу адказаў яму. Потым прыўзняўся i сеў.

- Не рухайцеся, - сказаў ён, - падлога засеяна асколкамi пасуды з буфета. Вы можаце рухацца бясшумна, яны зусiм побач.

Мы сядзелi так цiха, што кожны слухаў дыханне другога. Магiльная цiшыня; толькi раз аднекуль упаў не то кусок тынкоўкi, не то цаглiна.

Звонку, дзесьцi блiзка чулася металiчнае пастукванне.

- Чуеце? - сказаў святар, калi гук паўтарыўся.

- Так, - адказаў я. - Але што гэта такое?

- Марсiянiн! - прашаптаў святар.

Я зноў прыслухаўся.

- Гэта быў не цеплавы прамень, - сказаў я i падумаў, што адзiн з баявых трыножкаў трапiў на дом. На маiх вачах трыножак наляцеў на царкву ў Шэпертоне.

Чакаючы, што будзе далей, мы прасядзелi нерухома каля трох гадзiн, пакуль не развiднела. Нарэшце святло пранiкла да нас, але не праз акно, якое заставалася цёмным, а праз трохвугольную адтулiну ў сцяне ззаду, памiж бэлькай i кучай цаглiн, якiя абсыпалiся. У шэрым ранiшнiм змроку мы ўпершыню разгледзелi кухню.

Акно было завалена рыхлай зямлёю, якая насыпалася на стол, дзе мы вячэралi, i пакрывала падлогу. Звонку зямля была ўзрыхлена i, вiдаць, засыпала дом. У верхняй частцы ваконнай рамы вiдаць была скурожаная дажджавая труба. Падлога была засыпана металiчнымi абломкамi. Канец кухнi, блiжэйшы да жылых пакояў, асеў, i калi развiднела, нам стала ясна, што большая частка дома разбурана. Рэзкiм кантрастам з гэтымi развалiнамi была чысценькая кухонная шафа, пафарбаваная ў бледна-зялёны колер, шпалеры ў белых i блакiтных квадратах i дзве размаляваныя карцiнкi на сцяне.

Калi зусiм развiднела, мы праз шчылiну ўбачылi марсiянiна, якi стаяў, як я потым зразумеў, на варце над яшчэ не астылым цылiндрам. Мы асцярожна папаўзлi з зацемненай кухнi ў цёмнае памяшканне для мыцця посуду.

Раптам я зразумеў, што здарылася.

- Пяты цылiндр, - прашаптаў я, - пяты выстрал з Марса трапiў у гэты дом i пахаваў нас пад развалiнамi!

Святар доўга маўчаў, потым прашаптаў:

- Божа, памiлуй нас!

I пачаў штосьцi мармытаць сам сабе.

Было цiха, мы сядзелi, затаiўшыся ў пасудамыйцы. Я баяўся нават дыхнуць i затаiўся, пiльна ўглядаючыся на слаба асветлены чатырохвугольнiк кухонных дзвярэй. Я ледзь мог разгледзець твар святара - няясную акругласць, яго каўнерык i манжэты. Звонку пачуўся звон металу, потым рэзкi свiст i шыпенне, нiбы ў паравой машыны. Усе гэтыя загадкавыя для нас гукi чулiся бесперапынна, з кожным разам узмацняючыся i нарастаючы. Раптам пачуўся нейкi мерны дрыжачы гук, ад якога ўсё навокал задрыжала i пасуда ў буфеце зазвiнела. Святло змеркла, i кухонныя дзверы сталi зусiм цёмныя. Так мы сядзелi гадзiнамi, маўклiвыя, дрыжалi, пакуль нарэшце не заснулi ад стомы...

Я прачнуўся, адчуваючы моцны голад. Магчыма, мы праспалi большую частку дня. Голад надаў мне рашучасцi. Я сказаў святару, што адпраўляюся на пошукi ежы, i папоўз у бок кладоўкi. Ён нiчога не адказаў, але як толькi пачуў, што я пачаў есцi, таксама прыпоўз да мяне.

II

У РАЗБУРАНЫМ ДОМЕ

Наеўшыся, мы папаўзлi назад у пасудамыйку, дзе я, вiдаць, зноў задрамаў, а прачнуўшыся, высветлiў, што адзiн. Вiбрыруючы гул прадаўжаўся, не аслабяваючы, з раздражняльнай упартасцю. Я некалькi разоў шэптам паклiкаў святара, потым папоўз да дзвярэй кухнi. У дзённым святле я ўбачыў святара ў другiм канцы пакоя: ён ляжаў каля трохвугольнай адтулiны, якая выходзiла на двор, да марсiянаў. Яго плечы былi прыўзнятыя, галавы не было вiдаць.

Шум быў, як у паравозным дэпо, i ўвесь дом хадзiў ходырам ад яго. Праз адтулiну ў сцяне я бачыў вяршыню дрэва, асветленую сонцам, i палоску яснага блакiтнага вячэрняга неба. З хвiлiну я глядзеў на святара, пасля падкраўся блiжэй, асцярожна пераступаючы цераз асколкi шкла i чарапкi.

Я крануў святара за нагу. Ён так уздрыгнуў, што ад вонкавай тынкоўкi з трэскам адвалiўся вялiкi кусок. Я схапiў святара за руку, баючыся, што ён закрычыць, i мы абодва затаiлiся. Пасля я павярнуўся паглядзець, што засталося ад нашага сховiшча. Абваленая тынкоўка ўтварыла новую адтулiну ў сцяне; асцярожна ўскарабкаўшыся на бэльку, я выглянуў - ледзь пазнаў прыгарадную дарогу, так усё навокал змянiлася.

Пяты цылiндр трапiў, вiдаць, у той дом, куды мы заходзiлi спачатку. Забудова зусiм знiкла, ператварылася ў пыл i разляцелася. Цылiндр ляжаў глыбока ў зямлi, у яме, больш шырокай, чым яма каля Ўокiнга, у якую я ў свой час зазiраў. Зямля навокал нiбы распляскалася ад страшэннага ўдару ("распляскалася" - самае ўдалае слова) i засыпала суседнiя дамы; такою ж была б карцiна, калi б стукнулi малатком па гразi. Наш дом завалiўся назад; пярэдняя частка была разбурана дарэшты. Кухня i пасудамыйка ўцалелi нейкiм цудам i былi засыпаны тонамi зямлi i смецця з усiх бакоў, акрамя аднаго, якi быў звернуты да цылiндра. Мы вiселi на краi вялiзнай ямы, дзе працавалi марсiяне. Цяжкiя стукi чулiся, вiдаць, ззаду нас; ярка-зялёная пара ўздымалася з ямы i ахутвала шэранню нашу адтулiну.