Фридрих Ницше - Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)

• Название: Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)
• Автор: Фридрих Ницше
• Жанр: Философия

---

Ты стамiлася? Зiрнi на вячэрнюю зару; а вунь - пасуцца авечкi; хiба не дзiвосна - заснуць пад гукi пастуховай жалейкi?

Ты так стамiлася? Я занясу цябе туды, абдымi мяне! А калi ты сасмягла, я знайду, чым цябе напаiць, толькi вусны твае адмовяцца пiць!

О гэта гнуткая, увiшная змейка, вядзьмарка праклятая! Увiнулася! Дзе ты? А на твары маiм засталiся дзве чырвоныя плямы ад тваiх рук!

Далiбог, я стамiўся быць пастухом тваiм вечным! Я дагэтуль спяваў табе, чарадзейка, а цяпер - ты закрычыш у мяне!

У такт плётцы маёй будзеш скакаць i крычаць! Бо не забыўся ж я плёткi? Не, не забыўся!"

2

Так, адказвала мне Жыццё, зацiскаючы рукамi свае далiкатныя вушы:

"О Заратустра! Не ляскай так страшна плёткай сваёю! Ты ж ведаеш: шум забiвае думкi, а да мяне якраз прыйшлi такiя пяшчотныя думкi!

Мы з табою - па-за дабром i па-за лiхам i не творым нi таго нi другога. Па той бок дабра i зла знайшлi мы выспу сваю i зялёны луг - мы двое, толькi я i ты! Таму мы павiнны жыць у спакоi i згодзе!

А калi мы не любiм адно аднаго ад шчырага сэрца, цi варта праз гэта гневацца?

Ты ж ведаеш, што хораша стаўлюся я да цябе, а часта нават залiшне хораша: i ўсё таму, што раўную цябе да тваёй мудрасцi. Ах, гэтая мудрасць, старая бязглуздая дурнiца!

Але калi мудрасць твая возьме дый кiне цябе, тады i любоў мая нядоўга прабудзе з табою".

Тут Жыццё задуменна азiрнулася i цiха сказала: "О Заратустра, ты не надта верны мне!

Ты даўно ўжо любiш мяне не так моцна, як кажаш: ведаю, ты збiраешся неўзабаве пакiнуць мяне.

Бо ёсць стары, цяжкi-цяжкi, гулкi звон - да самай пячоры тваёй далятаюць уначы ягоныя ўдары:

- I калi чуеш ты, як апоўначы б'е гадзiннiк, ты думаеш памiж першым i апошнiм - дванаццатым ударам

- думаеш пра тое, о Заратустра, што неўзабаве пакiнеш мяне, - я ведаю гэта".

"Ведаю, - вагаючыся, адказаў я, - але ты ведаеш таксама..." - I я сказаў Жыццю нешта на вуха, шэптам, пра залатыя пасмы яго скудлачаных, вар'яцкiх валасоў.

"Ты ведаеш гэта, о Заратустра? Гэтага не ведае нiхто".

I глядзелi мы адно на аднога, i пазiралi на зялёны луг, на якi клаўся вечаровы халадок, i галасiлi. I гэтым разам Жыццё было мне мiлейшае, чым калi-небудзь мудрасць мая".

Так сказаў Заратустра.

3

Раз!

О чалавеча! Зважай!

Два!

Глыбокае поўначы думкi чытай!

Тры!

"Я заснуў, я заснуў

Чатыры!

Прачнуўся з глыбокага сну:

Пяць!

Глыбокi мой свет.

Шэсць!

Глыбейшы, чым думала ноч.

Сем!

Глыбокi боль свету,

Восем!

Радасць - за скруху глыбейшая:

Дзевяць!

Хто кажа: "Мiнiся!

Дзесяць!

Але ўсякая радасць прагне вечнасцi,

Адзiнаццаць!

Прагне глыбокай, глыбокай вечнасцi!"

Дванаццаць!

Сем пячатак, альбо Песня сцвярджэння i праўды

1

Калi я прарок i калi ўжо я поўны таго прарочага духу, якi лунае над горным перавалам памiж двума морамi,

цяжкаю хмараю блукаючы над мiнулым i будучым; варожы душным нiзiнам i ўсяму стомленаму, што не можа нi жыць, нi памерцi,

гатовы кiдаць маланкi з цёмных грудзей i прамянi святла, якiя збаўляюць; цяжарны маланкамi, якiя ўсклiкаюць "Так!"; у чыiм смеху гучыць "Так!"; гатовы разлiць святло прароцтваў:

- але шчасны той, хто носiць гэта ва ўлоннi сваiм! I праўда, доўга ён будзе цяжкаю хмараю навiсаць над скалою, той, хто калiсьцi мае запалiць святло будучынi!

О, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю, бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

2

Калi свайго часу мой гнеў разбураў магiлы, перастаўляў пагранiчныя камянi i скiдаў у прорвы старыя разбiтыя скрыжалi;

калi кпiны мае, быццам бура, змяталi парахно сатлелых слоў, i быў я памялом усiм павукам-крыжакам i ачышчальным ветрам старым задушлiвым скляпам:

- калi я сядзеў, радуючыся, каля мясцiнаў супакаення старых божышчаў, дабраслаўляючы i любячы свет каля помнiкаў былым паклёпнiкам на яго:

- бо люблю я нават цэрквы i магiлы божышчаў, калi праз разбураныя купалы глядзiць сонца сваiм ясным вокам; i быццам травы i чырвоныя макi, люблю я руiны храмаў:

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

3

Калi раней да мяне прыходзiла натхненне, якое брала пачатак ад таго жыватворнага дыхання, ад той нябеснай неабходнасцi, што нават выпадковасцi прымушае зорна карагодзiцца;

калi я смяяўся калiсьцi смехам стваральнай маланкi, за якою грозна, але непакорлiва iдзе гром дзеяў;

калi колiсь сядзеў з божышчамi за гульнёвым сталом зямлi i гуляў з iмi ў косцi, так што зямля дрыжала i пакрывалася шчылiнамi, вырыгаючы ў прастору патокi агню:

- бо зямля - гэта стол божышчаў, якi ўздрыгвае ад iх гульнёвых касцей i новых творчых размоваў:

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

4

Калi за адзiн глыток выпiваў я калiсьцi пенiсты моцны трунак з кубка, у якiм была прыгатаваная сумесь усiх рэчаў:

калi рука мая змешвала разам далёкае i блiзкае дадаючы агню ў дух, да цярпенняў - радасць, да благога - добрае;

калi я сам - драбiнка той выбаўляльнай солi, чыёй сiлай у тым кубку нараджаецца добрая сумесь:

- бо ёсць соль, якая звязвае дабро са злом, i нават самое зло будзе добрай прыправай i шумавiннем лiшку, што б'е цераз край:

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую хахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

5

Калi я люблю мора i ўсё, што роднаснае мору, асаблiва калi яно гнеўна супярэчыць мне;

калi ёсць ува мне тая радасць пошуку, што iмкне ветразi насустрач нязведанаму, калi ёсць у радасцi маёй радасць марака;

калi колiсь радасць мая ўсклiкала: "Бераг знiк з вачэй - сёння апалi з мяне апошнiя путы,

- бясконцасць бушуе навокал, дзесьцi там, далёка, вабна ззяе прастора i час, наперад! Мацуйся, старое сэрца!":

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

6

Калi дабрачыннасць мая - дабрачыннасць танцора, i я часта абедзвюма нагамi ныраў у залацiста-аксамiтны экстаз;

калi злосць мая - злосць смяшлiвая, што жыве сярод ружаў i лiлеяў;

- а ў смеху ўсё благое адно каля аднога, але асвячонае i апраўданае боскасцю сваёю;

- i калi ў тым альфа i амега мая, каб усё цяжкае зрабiлася лёгкiм, усякае цела, i танцавала, а дух зрабiўся птушкай: i праўда, гэта i ёсць альфа i амега мая!

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

7

Калi колiсь я распасцiраў над сабою цiхае неба i на сваiх крылах iмкнуўся ў свае нябёсы;

- калi, гуляючы, я плаваў у глыбiнях святла, i птушка-мудрасць прылятала да свабоды маёй;

- i казала мне так: "Зiрнi, няма нi верху, нi нiзу! Усюды ўзлятай, цi то ўгору, а цi то ўнiз - ты ж лёгкi! Спявай! Перастань гаварыць;

- цi ж усе словы створаны не для цяжкiх? Цi ж усе словы не хлусяць лёгкiм! Спявай! Перастань гаварыць!"

- о, як не iмкнуцца мне палымяна да Вечнасцi i да шлюбнага пярсцёнка над усiмi пярсцёнкамi - да Пярсцёнка Вяртання!

Нiколi яшчэ не сустракаў я жанчыны, ад якое хацеў бы дзяцей, акрамя той, якую кахаю: бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

Бо я кахаю цябе, о Вечнасць!

ЧАСТКА ЧАЦВЕРТАЯ I АПОШНЯЯ

- "О, дзе ў свеце хто нарабiў большага глупства, як мiлажальнiкi? I што ў свеце спрычынiла болей пакут, чым дурасць мiлажальных? Гора тым, якiя любяць, але яшчэ не дасягнулi вышынi, якая вышэй за iх мiлажаль! Сказаў мне аднаго разу д'ябал: "I ў Бога есць сваё пекла: гэта Ягоная любоў да людзей". А нядаўна я чуў ад яго: "Бог памёр, ад мiлажальнасцi сваёй да людзей памёр ён".

Заратустра. Пра мiлажальных

Мядовая ахвяра

I зноў беглi месяцы i гады над душой Заратустры, а ён не заўважаў гэтага; але валасы ў яго пасiвелi. Аднаго разу сядзеў ён на каменi каля пячоры i моўчкi глядзеў удалечыню на ўздыбленыя марскiя нетры; звяры яго задуменна, пахаджалi вакол i, нарэшце, спынiлiся перад iм.

"О Заратустра, - сказалi яны, - цi не цiкуеш ты за сваiм шчасцем?"

"Што мне тое шчасце! - адказаў Заратустра. Даўно ўжо я не iмкнуся да шчасця - я iмкнуся да свае справы". - "О Заратустра, - сказалi звяры, - ты кажаш так, быццам паверх усякае меры перапоўнены дабром. Быццам ты плывеш у блакiтным возеры шчасця!" - "Ах вы, хiтруны, - адказаў Заратустра, усмiхаючыся, - якi ўдалы вобраз вы выбралi! Аднак вы ведаеце, што шчасце маё цяжкае i не падобнае на рухлiвую хвалю: яно гняце i не адстае ад мяне, быццам растопленая смала".