Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня

• Название: Гапееў Ведзьміна тоня
• Автор: Неизвестно
• Жанр: Прочая старинная литература

---

– Так, усё, я думаю, стала зразумела, пытанняў да мяне больш няма, а ў нас затое яшчэ многа пытанняў да Васіля Яўменавіча... Таня! Антон, зайдзі, я табе казала, з другога боку… Дзеці, дзеці, адыдзіце далей крошкі, яшчэ, яшчэ..

Адышлі. Жэнька з маленнем у вачах паглядзела на Віцьку:

– Як жа гэта? Як жа так?

– Яны стануць галоўнымі, а мы – нібы з боку, так? – бяссільна загаварыў Віталь. – А як жа мая… наша карта астравоў… Сяргей, чакай! – спыніў ён Сяргея, які, узяўшы Нэлу за руку, накіраваўся ў свой агарод, да будана.

Сяргей прыпыніўся.

– Не буду я ваяваць… Гэта не з “прымаком”. Тут вілы не дапамогуць…

– Зараз возьмем бутэлькі і ў вогнішча пакідаем! – адчаю ў словах Віталя было больш, чым злосці.

– Не трэба ў вогнішча. Гэта ж наша мара. Ну, закончыцца ўсё, то паплаваем па ўсіх астравах… А ведаеце, у мяне ўжо ўчастковы прасіў, каб далі потым плыт на дзень-другі: хоча на шчупакоў схадзіць, – Сяргей усміхнуўся, неяк весялей ад гэтых слоў стала і астатнім.

– Дзед Васіль нас кліча, – Жэнька была азірнулася і пабачыла жэст старога. – Пайшлі…

– Дзед не ўсіх, ён толькі цябе кліча, – паправіў сястру Віцька. – Ідзі.

Жэнька пайшла.

Частка 22

Сядзелі на траве каля будана, паглядваючы ў бок сада дзеда Васіля.

– Пайду, скажу бацьку, каб ніякага трактара заўтра не даваў, – ледзь не плакаў ад крыўды Віталь.

– Чаго ты так перажываеш? – памяркоўна супакойваў яго Віцька: – Урэшце, і ты, і Сяргей збіраліся ж напачатку зусім другой справай заняцца, а не пошукамі магілы. Ну, завязём мы іх на той востраў, а самі спакойна будзем сваю справу рабіць…

– Ага! Ты чуў: яна там камандавала, што і Сяргея ўжо не возьмуць, а пра Нэлу і гутарку весці не будуць…

– Чакайце… А я не аддам ім плыт, – спакойна і ўпэўнена сказаў нечакана Сяргей. – Ніхто не мае права браць чужое. Увогуле, мы можам далей дзейнічаць так, як быццам іх і няма. І ўсё…

На хвіліну павісла маўчанне, відавочна, сябры думалі над словамі Сяргея. Нарэшце цішыню парушыў Віцька:

– Усё крыху складаней. Ведаеш, ты прабач, але вось такое тваё становішча дае табе больш свабоды, чым маем мы. У нас з Жэнькай маці – настаўніца. Дэпутат сельскага савета. Дарослыя заўсёды вырашаюць нешта за нас і вырашаюць не ў нашу карысць, калі нашы справы робяцца больш значнымі…

– Вось і я пра тое, – усё з тым жа адчаем загаварыў Віталь. – Яны скажуць дзеду Васілю – і той пойдзе на балота тады, калі гэты атрад пойдзе. А без дзеда мяне бацькі не пусцяць.

– А я не аддам плыт, – упэўнена і спакойна паўтарыў Сяргей.

– Ды не гарачыся ты. Мы можам таксама ўмову паставіць: каго мы з сабой браць будзем… А палаткі якія ў іх новенькія… І рукзакі, і форма… – з ціхай зайздрасцю глядзеў Віцька на тое, як у садзе дзеда Васіля хутка ставіліся дзве яркія блакітна-чырвоныя палаткі.

– О, Жэнька з дзедам у хату пайшлі… Мабыць, дзед будзе апранаць свой святочны касцюм з медалямі. І яшчэ яму галіцца трэба – сам казаў… Бач, за яблыкамі ўсе кінуліся, як гаспадар у хату пайшоў, – каменціраваў убачанае Віцька. І раптам проста пляснуў сябе па ілбе. – Дурні мы! Мы не маем права згаджацца!

– Ты што?

– Там жа трое партызан пахавана, забыліся?

– Чорт…

– Гэты атрад не павінен быць на востраве раней за нас! – заключыў Віцька.

– Тым больш, плыт мы ім не аддадзім, – заключыў Сяргей. – Паставім умову: раз плыт у нас, то дыктаваць мы будзем.

– Правільна, – падтрымаў Віталь. – Умова будзе такой: мы першыя на востраў, яны – потым. А плыт мы ім перагонім, як ужо справу зробім…

Тут хлопцы пабачылі, як Жэнька нечакана выбегла з хаты і пабегла вуліцай у другі канец вёскі.

– Здарылася што?

– Што? Ну, Жэньцы ж таксама не вельмі прыемна, што гэтыя коршакі наляцелі…

Яшчэ хвілін праз дзесяць з сянец выйшла баба Адарка і пакрочыла ў сад да атрада і яго камандзіршы. Старая спынілася перад жанчынай, нешта стала ёй казаць. Нават адсюль было бачна, як рэзка змяніўся твар жанчыны – знік урачыста-пераможны выгляд, рот скрывіўся ў разгубленай усмешцы.

– Не, нешта там не тое, – занепакоена сказаў Сяргей. – У бабы Адаркі твар надта сумны. І дзед не выходзіць…

– Пайшлі, – гукнуў за сабой Віцька.

Ужо былі ў дзедавым садзе, як пачулі строкат матацыкла. А потым з вуліцы на надворак хутка прайшла добра знаёмая хлопцам фельчарка іх вясковага медпункта: паўнацелая, мажная жанчына з суровым тварам. У белым халаце сваім, з патрапаным ужо ад часу чамаданчыкам. Следам за фельчаркай на двор зайшла Жэнька, запыханая, расчырванелая.

– Васілю Яўменавічу дрэнна стала!

Усе памкнуліся ў хату ўслед за фельчаркай. Заспяшалася з саду баба Адарка, а за ёй разгублена – і камандзір пошукавага атрада Лідзія Камуліна.

Дзед Васіль ляжаў на канапе і, здавалася, не дыхаў зусім. Фельчарка прысела побач, узяла яго руку ў сваю, знайшла пульс.

– Што, Яўменавіч, думаў хлапчуком па балоце пабегаць? – стала выгаворваць яна. – Не атрымаецца… Гады не тыя. Так, ціск памераем… – хутка дастала апарат, змерыла ціск, сумна паківала галавой. – Ну, я так і ведала. У вас усіх хваробы аднолькавыя. Так, зараз капельніцу пастаўлю, а заўтра ў бальніцу ў раён. Дзён на дзесяць. Трэба сэрца падмацаваць…

Яна азірнулася на прыціхлых ля дзвярэй падлеткаў і строга сказала:

– Усім з хаты і з двара! Чалавеку трэба поўны спакой. Растрывожылі…

– Але мы тут па заданні… – стала разгублена апраўдвацца Лідзія Камуліна.

– Не ведаю я пра вашы заданні, – катэгарычна перабіла яе фельчарка. – Я ведаю пра здароўе сваіх ветэранаў. І ведаю, што такія сустрэчы трэба б было ўзгадняць з намі. Наляцелі з пытаннямі, быццам з неба зваліліся – вось і разышлося сэрца не на жарт. Усё, выходзьце. Жэнька, дапамажы мне капельніцу дзе замацаваць, у амбулаторыю дзеда цяпер не павязём.

– Гм-м, – ужо смялей нагадала аб сабе Лідзія Камуліна: – Вы хочаце сказаць, што заўтрашняе мерапрыемства адкладваецца?

Фельчарка глянула на яе, як на іншапланецянку.

– Я нічога не абавязана і не збіраюся ведаць аб вашых заўтрашніх мерапрыемствах. У мяне свае мерапрыемствы. І адно з іх – завезці ў бальніцу Яўменавіча.

– І на колькі часу? – ужо патрабавальна запытала Лідзія Камуліна.

Фельчарка нечакана паморшчылася, як ад кіслага.

– Нешта вы недачулі… Я вам сказала: чалавек павінен легчы ў бальніцу. І гэта ўсё. Жэнька, у мяне там ліпкая лента, вось гэту бутэльку абматай так, каб можна было вось за гэты цвічок замацаваць…

Фельчарка стала даставаць з сумкі інструменты, не звяртаючы больш увагі на жанчыну ля дзвярэй.

Тая выйшла.

Праз хвіліну яе атрад з сумным выглядам стаў згортваць дзве пастаўленыя палаткі. Хлопцы назіралі за гэтымі зборамі моўчкі. Было адначасова і радасна, і прыкра: гэтыя паедуць, але і іх паход зрываецца. Ды яшчэ невядома, на колькі…

– Бачыш ты, якія ж гэтыя дарослыя непрадказальныя, – загаварыў Віцька. – Быццам усё было гатова…

– Дзед – стары чалавек. А калі б яму на востраве дрэнна стала? – запярэчыў Віталь. – Яму ж не 16 гадоў. Вайну перажыў, блакаду…

Тым часам атрад сабраўся і праз надворак маўкліва выйшаў да свайго аўтамабіля. Яшчэ колькі хвілін – машына загула і знікла.

– І не развіталіся, – заўважыў Віталь.

– А хто мы для іх? – горка заўважыў Сяргей. – Яны прыязджалі па славу…

– Чаму ты так гаворыш?

– А таму… Бач, як толькі стала вядома аб нашым паходзе, то і атрад арганізаваўся. І форму яны знайшлі, і рукзакі, і палаткі новенькія. Гэта не наша, латаная… І камандаваць тут пачалі. Вунь як лужок стапталі… Ім не мы трэба былі, а наш плыт…

– Ну і застаўся ў нас плыт, што далей? – з выклікам спытаў Віталь.

– Ды супакойся ты… Не ведаю, – міралюбіва адказаў Сяргей. – Лета вялікае, дзед паправіцца. Ну, а мы з Нэлай заўтра на тоню пойдзем. Будан там зробім, будзем лавіць рыбу…

– Добра табе, – са шкадаваннем зазначыў Віцька. – Нас без дарослых на астравы не пусцяць з начоўкай. То мы табе дапаможам заўтра будан паставіць, парыбачым – мо і днём клёў добры будзе. Пойдзем, Віталь? Два астравы мы абследуем пакрысе. Усё справа з месца зрушыцца.

– Ага, пойдзем! Можа, і ўгаворым сваіх – мы ж не плаваць па тоні будзем, а толькі ноч адну заначуем…

Выйшла з хаты Жэнька.

– Што, няма ўжо “Пошуку”?

Хлопцы насцярожыліся – твар у Жэнькі быў ні капелькі не сумны. Хітраваты і вясёлы.

– Няма… А як там дзед? – асцярожна спытаў Віцька.

– Добра дзед. Зараз пад капельніцай паляжыць і ўсе справы, – бестурботна адказала Жэнька.

– Як – усе справы? Ты тлумач!

Жэнька прыжмурылася і нечакана задзірыста паказала хлопцам язык.

– Эх вы! Даследчыкі-разведчыкі! Вы дзеда дрэнна ведаеце! Але ціха! – па-змоўніцку паднесла яна палец да рота і прадоўжыла: – Мы з дзедам у хату зайшлі, быццам пераапрануцца, тут мне дзед і кажа: бяжы да фельчаркі і скажы, каб ішла неадкладна да мяне. Быццам мне стала дрэнна…

– А навошта? – залыпалі вачыма хлопцы.