Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

• Название: Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)
• Автор: Михаил Булгаков
• Жанр: Русская классическая проза

---

Загарэлася неяк надзвычай хутка i моцна, як не бывае нават i ад бензiну. Адразу ж задымiлiся шпалеры, закурылася гардзiна на падлозе, i пачалi тлець рамы пабiтых вокнаў. Кот скочыў, мяўкнуў, пераляцеў з люстра на падаконнiк i знiк з яго разам са сваiм прымусам. Звонку пачулiся стрэлы. Чалавек, якi сядзеў на жалезнай пажарнай лесвiцы насупраць ювелiршыных вокнаў, абстраляў ката, калi той пералятаў з падаконнiка на падаконнiк, каб дабрацца да вадасцёкавай трубы на рагу дома. Па гэтай трубе кот узляцеў на дах. Там яго безвынiкова абстраляла ахова пры комiнах, i кот расстаў у заходзячым сонцы, якое залiвала горад.

У кватэры ў гэты час загарэўся паркет пад нагамi ў прышэльцаў, i ў агнi, на тым самым месцы, дзе валяўся прытварака паранены кот, паказаўся труп барона Майгеля з задраным угору падбародкам i шклянымi вачыма. Выцягнуць яго з агню ўжо не было магчымасцi.

Пераскакваючы па гарачым паркеце, збiваючы агонь далонямi з плячэй i грудзей, аператыўнiкi адступiлi з кабiнета ў пярэднi пакой. Тыя, што былi ў спальнi i ў сталоўцы, выбеглi праз калiдор. Прыбеглi i тыя, што былi на кухнi, кiнулiся ў пярэднюю. Гасцёўня ўжо была поўная дыму i агню. Нехта на хаду паспеў набраць нумар пажарнай часткi, коратка кiнуў у слухаўку:

- Садовая, трыста два-бiс!

Больш нельга было затрымлiвацца. Полымя вырвалася ў пярэднi пакой. Дыхаць стала цяжка.

Як толькi з вокнаў у зачараванай кватэры выбiла першыя струменьчыкi дыму, у двары пачулiся адчайныя чалавечыя крыкi:

- Пажар! Пажар! Гарым!

З розных кватэр людзi пачалi крычаць у тэлефоны:

- Садовая! Садовая, трыста два-бiс!

У той час, калi на Садовай пачулiся страшныя сэрцу ўдары i звон чырвоных доўгiх машын, якiя iмчалi з усiх канцоў горада, людзi, што мiтусiлiся на двары, бачылi, як разам з дымам з акна на пятым паверсе вылецелi тры цёмныя, як здалося, мужчынскiя постацi i адна постаць голае жанчыны.

Раздзел 28

АПОШНIЯ ПРЫГОДЫ КАРОЎЕВА I БЕГЕМОТА

Цi сапраўды былi там постацi, цi гэта толькi здалося ўражаным ад перапалоху жыхарам няшчаснага дома на Садовай, вядома, нiхто дакладна сказаць не можа. Калi i былi яны, то куды накiравалiся, таксама нiхто не ведае. Дзе яны разышлiся, мы таксама сказаць не можам, але дзесьцi праз чвэрць гадзiны пасля пажару на Садовай у люстраных дзвярах Таргсiна на Смаленскiм базары з'явiўся высокi грамадзянiн у клятчастым гарнiтуры, а з iм вялiкi чорны кот.

Спрытна ныраючы мiж мiнакоў, грамадзянiн адчынiў дзверы крамы. Але тут маленькi, кастлявы i зусiм не гасцiнны швейцар паўстаў на дарозе i незадаволена сказаў:

- З катамi нельга!

- Прашу прабачэння, - засакатаў высокi i прыклаў вузлаватую руку да вуха, як глухi, - з катамi, кажаце? А дзе вы бачыце ката?

Швейцар вытрашчыў вочы, i было чаго: нiякага ката ля ног у грамадзянiна не аказалася, а з-за яго пляча ўжо высоўваўся i рваўся ў краму таўстун у парванай шапачцы, сапраўды, з твару крыху падобны на ката. У руках у таўстуна быў прымус.

Гэтая парачка чамусьцi не спадабалася швейцару-мiзантропу.

- У нас толькi на валюту, - захрыпеў ён раззлавана i глядзеў з-пад кудлатых, быццам выедзеных моллю броваў.

- Дарагi мой, - пасыпаў словамi высокi i заблiскаў пабiтым пенснэ, - а адкуль вы ведаеце, што яе ў мяне няма? Па адзеннi мяркуеце? Нiколi не рабiце гэтага, шаноўнейшы стораж! Вы памылiцца можаце, i вельмi моцна. Перачытайце яшчэ раз хаця б гiсторыю знакамiтага калiфа Гарун-аль-Рашыда. Але зараз я адкiдаю гэтую гiсторыю ўбок, а хачу сказаць вам, што паскарджуся на вас загадчыку i раскажу яму пра вас такое, што з-за гэтага давядзецца развiтацца вам са сваёй службаю памiж люстранымi дзвярыма.

- У мяне, магчыма, поўны прымус валюты, - увязаўся горача ў гаворку падобны на ката таўстун, якi гэтак i пёрся ў краму.

А ззаду падпiрала раззлаваная публiка. З нянавiсцю i сумненнем гледзячы на дзiўную парачку, швейцар саступiў з дарогi, i нашы знаёмыя, Кароўеў i Бегемот, апынулiся ў краме. Тут яны спачатку агледзелiся навокал, i потым звонкiм голасам, якi чуваць было ў кожным закутку, Кароўеў аб'явiў:

- Цудоўная крама? Вельмi, вельмi добрая крама!

Публiка адвярнулася ад прылаўкаў i чамусьцi здзiўлена паглядзела на таго, хто гаварыў, хаця хвалiць краму ў яго былi ўсе падставы.

Сотнi штук паркалю сама разнастайнай расфарбоўкi вiдаць былi на палiчных клетках. За iмi высiлiся мiткалi i шыфон, сукно фрачнае. Колькi бачыць можна было, стаялi штабялi каробак з абуткам, i некалькi грамадзянак сядзелi на маленькiх услончыках з праваю нагою ў старым туфлi, а леваю - у новай блiскучай лодачцы, якою яны заклапочана прытупвалi на дыванку. Дзесьцi ўглыбiнi спявалi i гралi патэфоны.

Але Кароўеў i Бегемот абмiнулi ўсе гэтыя спакусы i пакiравалi да стыку кандытарскага i гастранамiчнага аддзелаў. Тут было прасторна, грамадзяне ў берэтах i хусцiнках не напiралi на прылавак, як у паркалёвым аддзеле.

Малога росту, зусiм квадратны чалавек, паголены да сiнявы, у рагавых акулярах, у новенькiм капелюшы, не пакамечаным i без падцёкаў на стужцы, у бэзавым палiто i лайкавых рыжых пальчатках, стаяў ля прылаўка i нешта ўладарна мычэў. Прадавец у чыстым белым халаце i ў сiняй шапачцы абслугоўваў бэзавага клiента. Вострым нажом, падобным на той, што Левiй украў у хлебнiка, ён здзiраў з вiльготнае ружовае ласасiны яе, падобную да змяiнай, са срэбным водблiскам, скуру.

- I гэты аддзел цудоўны, - урачыста адзначыў Кароўеў, - i чужаземец сiмпатычны, - ён зычлiва паказаў пальцам на бэзавую спiну.

- Не, Фагот, не, - задумёна адказаў Бегемот, - ты, мiлы, памыляешся. На твары ў бэзавага джэнтльмена, па-мойму, нечага не хапае.

Бэзавая спiна здрыганулася, але, мабыць, выпадкова, бо не мог ведаць чужаземец, пра што гаварылi па-расейску Кароўеў i яго спадарожнiк.

- Карошы? - строга пытаўся бэзавы пакупнiк.

- Мiравая! - адказаў прадавец, какетлiва калупаючы нажом пад скураю.

- Карошы люблю, дрэнны - не, - сурова гаварыў чужаземец.

- Вядома! - з захапленнем адказваў прадавец.

Тут нашы знаёмцы адышлi ад чужаземца з яго ласасiнаю да краю кандытарскага прылаўка.

- Горача сёння, - сказаў Кароўеў маладзенькай чырванашчокай прадаўшчыцы i не атрымаў нiякага адказу. - Па чым мандарыны? - запытаўся тады ў яе Кароўеў.

- Трыццаць капеек за кiло, - адказала прадаўшчыца.

- Усё кусаецца, - уздыхнуў Кароўеў, - ах, ах... - ён крыху падумаў i запрасiў свайго спадарожнiка: - Еш, Бегемот.

Таўстун узяў свой прымус пад паху, ухапiў верхнi мандарын з пiрамiдкi, з'еў яго адразу са шкуркаю i ўзяўся за Другi.

Прадаўшчыца жахлiва спалохалася.

- Вы звар'яцелi! - закрычала яна, i чырвань сышла ў яе з твару. - Чэк давайце! Чэк! - i выпусцiла з рук цукерачныя шчыпцы.

- Душачка, мiлачка, прыгажунька, - засiпеў Кароўеў, навалiўшыся на прылавак i падмiргваючы прадаўшчыцы, - не пры валюце мы сёння... што зробiш! Але, клянуся вам, што наступны раз, i не пазней чым у панядзелак, аддам усё наяўнымi! Мы ж тут непадалёку, на Садовай, дзе пажар...

Бегемот праглынуў трэцi мандарын, сунуў лапу ў замыславатае збудаванне з шакаладных плiтак, выхапiў адну, нiжнюю, з-за чаго ўсё збудаванне ўпала, i праглынуў шакаладку разам з абгорткаю.

Прадаўцы ў рыбным аддзеле нiбы акамянелi са сваiмi нажамi ў руках, бэзавы чужаземец завярнуўся да рабаўнiкоў, i высветлiлася, што Бегемот быў несправядлiвы: у бэзавага не не хапала нечага на твары, а, наадварот, хутчэй было лiшняе - абвiслыя шчокi i мiтуслiвыя вочкi.

Прадаўшчыца ўжо пажаўцела з твару i пранiзлiва закрычала на ўсю краму:

- Палосiч! Палосiч!

Публiка з паркалёвага аддзела рушыла на гэты крык, а Бегемот адышоў ад кандытарскае спакусы i сунуў лапу ў бочку з надпiсам: "Селядзец керчанскi асаблiвы", дастаў пару селядцоў i пракаўтнуў iх, толькi хвасты выплюнуў.

- Палосiч! - паўтарыўся адчайны крык з-за кандытарскага прылаўка, а з-за рыбнага прылаўка гыркнуў прадавец у эспаньёлцы:

- Што ж ты, гад, робiш?!

Павел Восiпавiч ужо спяшаўся на месца здарэння. Гэта быў салiдны з выгляду мужчына ў чыстым белым халаце, як хiрург, i з алоўкам, якi тырчаў з кiшэнькi. Павел Восiпавiч, вiдаць, чалавек быў спрактыкаваны. Калi на бягу ўгледзеў у роце ў Бегемота хвост трэцяга селядца, ён iмгненна ацанiў становiшча, усё зразумеў, не пачынаючы з нахабамi нiякае гаворкi, махнуў рукой удалечыню i скамандаваў:

- Свiшчы!

На рог Смаленскае вылецеў швейцар з люстраных дзвярэй i залiўся злавесным свiстам. Публiка пачала акружаць нягоднiкаў, i тады ў справу ўмяшаўся Кароўеў.

- Грамадзяне! - тонкiм дрыготкiм голасам закрычаў ён. - Ды што ж гэта робiцца? Ась? Дазвольце ў вас запытаць! Бедны чалавек, - Кароўеў падпусцiў жалю ў голас i паказаў на Бегемота, якi плаксiва скрывiўся, - бедны чалавек цэлы дзень рамантуе прымусы: ён згаладаў... а валюту адкуль яму ўзяць?

Павел Восiпавiч, звычайна стрыманы i спакойны, крыкнуў сурова:

- Ты перастань! - i махнуў удалечыню нецярплiва.

Тады свiсток у дзвярах залiўся яшчэ весялей.

Але Кароўева не збянтэжыла ўмяшанне Паўла Восiпавiча, ён працягваў:

- Адкуль? - пытаюся я ва ўсiх! Ён змучаны ад голаду i ад смагi! Яму горача. Ну ўзяў, бядак, паспрабаваць мандарын на тры капейкi. I вось яны ўжо свiшчуць, як салаўi вясной у лесе, турбуюць мiлiцыю, адрываюць яе ад справы. А яму можна? Га? - i тут Кароўеў паказаў на бэзавага таўстуна, i ў таго на твары праступiла моцная трывога. - Хто ён такi? Га? Адкуль ён прыехаў? Чаго? Нам сумна было без яго? Запрашалi мы яго, цi што? Вядома, - саркастычна крывiў рот i крычаў, як толькi мог, былы рэгент, - ён, бачыце, у бэзавым святочным гарнiтуры, ад ласасiны аж распух, напханы валютай, а нам, нам?! Крыўдна мне! Крыўдна! Крыўдна! - роў Кароўеў, як шафер калiсьцi на вяселлi.