Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

• Название: Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)
• Автор: Михаил Булгаков
• Жанр: Русская классическая проза

---

- Ну, вядома, вядома, - адказваў Воланд, - я меў радасць сустракацца з гэтым маладым чалавекам на Патрыярхавых сажалках. Ён мяне ледзь самога да вар'яцтва не давёў, даказваў, што я не iсную! Але вы верыце, што гэта на самай справе я?

- Даводзiцца верыць, - сказаў прышэлец, - вядома, спакайней было б лiчыць, што вы проста праява галюцынацыi. Выбачайце, - спахапiўся майстар.

- Ну, што ж, калi спакайней, то i лiчыце, - ветлiва адказаў Воланд.

- Не, не! - спалохана загаварыла Маргарыта i трэсла майстра за плячук. Апамятайся! Перад табою сапраўды ён!

Кот i тут не вытрываў:

- Хiба я адзiн падобны на галюцынацыю. Звярнiце ўвагу на мой профiль, асветлены поўняй. - Кот палез пад месячнае святло i хацеў нешта яшчэ сказаць, але яго папрасiлi сцiхнуць, i ён адказаў: - Добра, добра, я гатовы замоўкнуць. Я буду маўклiвая галюцынацыя. - I замоўк.

- Скажыце, калi ласка, чаму Маргарыта называе вас майстрам? - спытаўся Воланд.

Той усмiхнуўся i сказаў:

- Гэта даравальны недахоп. Яна надта добрае думкi пра той раман, якi я напiсаў.

- Пра што рамана?

- Пра Понцiя Пiлата.

Тут зноў захiсталiся, заскакалi агеньчыкi на свечках, забрынчаў на стале посуд, - гэтак моцна засмяяўся Воланд, але смехам гэтым нiкога не спалохаў i не здзiвiў. Бегемот чамусьцi пачаў апладзiраваць.

- Пра што, пра што? Пра каго? - загаварыў Воланд пасля таго, як перастаў смяяцца. - Вось цяпер? Гэта нечувана! I вы не знайшлi iншае тэмы? Дайце мне паглядзець, - Воланд працягнуў руку ўгору далоняй.

- На жаль, я не магу гэта зрабiць, - адказаў майстар, - таму што я спалiў яго ў печцы.

- Даруйце, не веру, - адказаў Воланд, - гэтага не можа быць. Рукапiсы не гараць. - Ён завярнуўся да Бегемота i прамовiў: - Ану, Бегемот, давай сюды раман.

Кот iмгненна ўсхапiўся з крэсла, i ўсе ўгледзелi, што ён сядзеў на тоўстым стосе рукапiсаў. Верхнi экземпляр кот з паклонам падаў Воланду. Маргарыта затрымцела i закрычала, усхваляваная да слёз:

- Вось ён, рукапiс! Вось ён!

Яна кiнулася да Воланда i ў захапленнi дадала:

- Усемагутны! Усемагутны!

Воланд узяў у рукi пададзены яму экземпляр, пакруцiў яго, адклаў убок, без усмешкi паглядзеў на майстра. А той невядома чаму зноў засумаваў, неспакойна ўсхапiўся з крэсла, заламаў рукi i пачаў мармытаць, скаланаючыся ўсiм целам i звяртаючыся да поўнi:

- I нават месячнай ноччу мне няма спакою... Нашто было трывожыць мяне? Божа лiтасцiвы, божа лiтасцiвы...

Маргарыта ўхапiлася за бальнiчны халат, прытулiлася да яго, i сама пачала мармытаць адчайна i слёзна:

- Божа, чаму табе не дапамагае лякарства?

- Нiчога, нiчога, нiчога, - шаптаў Кароўеў i вiўся вакол майстра, нiчога, нiчога... Яшчэ шкляначку, i я за кампанiю з вамi...

I шкляначка падмiргнула пры месячным святле, блiснула i дапамагла гэтая шкляначка. Майстра зноў пасадзiлi на крэсла, i твар у хворага зрабiўся зноў спакойны.

- Ну, цяпер усё зразумела, - сказаў Воланд i пастукаў доўгiм пальцам па рукапiсе.

- Усё зразумела, - пацвердзiў кот, якi забыўся, што абяцаў быць маўклiваю галюцынацыяй, - цяпер галоўная лiнiя гэтага опуса мне вiдна наскрозь. Што ты сказаў, Азазела? - звярнуўся ён да маўклiвага Азазелы.

- Я кажу, - прагугнявiў той, - што добра было б цябе ўтапiць.

- Злiтуйся, Азазела, - адказаў кот, - i не падказвай гэтую думку майму валадару. Павер мне, што тады я пачаў бы кожную ноч наведваць цябе ў гэтакiм самым месячным адзеннi, як i бедны майстар, i кiваў бы табе, i клiкаў бы за сабою. Як бы ты адчуваў сябе, Азазела?

- Ну, Маргарыта, - зноў загаварыў Воланд, - кажыце пра ўсё, што вам трэба.

Маргарыцiны вочы ўспыхнулi, i яна ўмольна звярнулася да Воланда:

- Дазвольце мне пашаптацца з iм?

Воланд кiўнуў галавою, i Маргарыта прыпала да вуха майстра, штосьцi зашаптала яму. Чуваць было, што той адказаў ёй:

- Не, позна. Нiчога болей не хачу ад жыцця. Акрамя таго, каб бачыць цябе. Але табе iзноў раю - пакiнь мяне. Са мною ты загiнеш.

- Не, не, не пакiну, - адказала Маргарыта i звярнулася да Воланда:

- Прашу вас зноў вярнуць нас у падвал у завулку на Арбаце, i каб лямпа гарэла, i каб усё было як i раней...

Тут майстар засмяяўся, абхапiў проставалосую Маргарыцiну галаву, сказаў:

- Ай, не слухайце бедную жанчыну, месiр. У гэтым падвале даўно ўжо жыве iншы чалавек, i наогул не бывае гэтак, каб усё стала ранейшым... - Ён прытулiўся шчакою да галавы свае сяброўкi, абняў Маргарыту i пачаў мармытаць: - Бедная, бедная...

- Не бывае, вы гаворыце? - сказаў Воланд. - Гэта праўда. Але мы паспрабуем, - i ён прамовiў: - Азазела!

Адразу са столi ўпаў на падлогу разгублены, амаль звар'яцелы грамадзянiн у споднiм, але чамусьцi з чамаданчыкам i ў шапцы. Ад страху гэты чалавек калацiўся i прысядаў:

- Магарыч? - спытаўся Азазела ў таго, што ўпаў з неба.

- Алаiзiй Магарыч, - адказаў той, калоцячыся. - Гэта вы, пасля таго як прачыталi артыкул Латунскага пра раман гэтага чалавека, напiсалi на яго скаргу, дзе паведамлялi, што ён дома хавае забароненую лiтаратуру? - спытаўся Азазела.

Грамадзянiн пасiнеў i залiўся слязьмi.

- Вы хацелi заняць яго кватэру? - як толькi мог ласкава прагугнявiў Азазела.

У пакоi пачулася, як зашыпела разлютаваная кошка, i Маргарыта завыла:

- Памятай ведзьму, памятай! - учапiлася ў твар Магарыча пазногцямi.

Усе разгубiлiся.

- Што ты робiш? - пакутлiва закрычаў майстар. - Марго, не ганьбi сябе!

- Пратэстую, гэта не ганьба! - крычаў кот.

Маргарыту адцягнуў Кароўеў.

- Я ванну паставiў... - ляскаючы зубамi, крычаў скрываўлены Магарыч i ад перапалоху пачаў вярзцi абы-што. - Адна толькi пабелка... купарвас...

- Гэта добра, што паставiлi ванну, - адобрыў Азазела, - яму патрэбны ванны. - I крыкнуў: - Вон!

Тады Магарыча перакулiла i выкiнула са спальнi Воланда дагары нагамi ў адчыненае акно.

Майстар вытрашчыў вочы i шаптаў:

- Аднак гэта, мабыць, не раўня таму, пра што расказваў Iван! - Вельмi ўражаны, ён азiрнуўся i нарэшце сказаў кату: - Прабачце... гэта ты... гэта вы... - ён зблытаўся, не ведаў, як звярнуцца да ката, - вы той самы кот, што сядзеў у трамваi?

- Я, - пацвердзiў задаволены кот i дадаў: - Прыемна чуць, што вы гэтак ветлiва звяртаецеся да ката. Катам звычайна чамусьцi гавораць "ты", хоць нiводзiн кот нi з кiм нiколi не пiў на брудэршафт.

- Мне чамусьцi здаецца, што вы не зусiм i кот... - нерашуча адказаў майстар. - Мяне ўсё роўна пачнуць шукаць з бальнiцы, - нясмела дадаў ён Воланду.

- Чаго гэта яны будуць шукаць! - супакоiў Кароўеў, i нейкiя паперы i кнiгi апынулiся ў яго ў руках. - Гэта гiсторыя вашай хваробы?

- Ага.

Кароўеў кiнуў гiсторыю ў камiн.

- Няма дакументаў, няма i чалавека, - задаволена прамовiў Кароўеў, - а гэта - дамавая кнiга вашага забудоўшчыка?

- Яна-а...

- Хто тут прапiсаны? Алаiзiй Магарыч? - Кароўеў дзьмухнуў на старонку дамавое кнiгi, - Раз, i няма яго, i прашу запомнiць, i не было. А калi забудоўшчык здзiвiцца, скажаце яму, што Алаiзiй саснiўся. Нейкi Магарыч? Нiякага Магарыча не было, - i прашнураваная кнiга засталася ў руках у Кароўева. - Вось яна i ў шуфлядзе ў забудоўшчыка.

- Вы правiльна сказалi, - гаварыў майстар, уражаны акуратнаю работаю Кароўева, - калi няма дакумента, то няма i чалавека. Вось таму мяне i няма, бо няма дакумента.

- Прашу прабачэння, - ускрыкнуў Кароўеў, - гэта якраз i ёсць галюцынацыя, вось ён, ваш дакумент, - i Кароўеў падаў майстру дакумент. Потым ён закацiў вочы i соладка прашаптаў Маргарыце: - А вось i ваша маёмасць, Маргарыта Мiкалаеўна, - i ён уручыў Маргарыце сшытак з абгарэлымi краямi, засохлую ружу, фотаздымак i асаблiва шаноўна ашчадную кнiжку, - дзесяць тысяч, як вы i паклалi, Маргарыта Мiкалаеўна. Нам чужое не патрэбна.

- У мяне хутчэй адсохнуць лапы, чым я дакрануся да чужога, - надзьмуўшыся, усклiкнуў кот i затанцаваў на чамадане, каб утаптаць у яго ўсе рукапiсы злашчаснага рамана.

- I ваш дакуменцiк таксама, - працягваў Кароўеў, падаючы Маргарыце дакумент, а потым з пашанаю далажыў Воланду: - Усё, месiр!

- Не, не ўсё, - адказаў Воланд i адарваўся ад глобуса. - Куды скажаце дзець вашу свiту, мая дарагая донна? Асабiста мне яна не патрэбна.

Тут у адчыненыя дзверы ўбегла Наташа, як i была голая, пляснула рукамi i закрычала Маргарыце:

- Будзьце шчаслiвыя, Маргарыта Мiкалаеўна! - яна закiвала галавой майстру i зноў звярнулася да Маргарыты: - Я ведала, куды вы ходзiце.

- Хатнiя работнiцы ўсё ведаюць, - адзначыў кот i шматзначна падняў лапу, памылка думаць, што яны сляпыя.

- Чаго ты хочаш, Наташа? - спыталася Маргарыта. - Вяртайся ў асабняк.

- Душачка, Маргарыта Мiкалаеўна, - умольна загаварыла Наташа i стала на каленi, - папрасiце iх, - яна зiрнула на Воланда, - каб пакiнулi мяне ведзьмаю. Не хачу я болей у асабняк! Нi за iнжынера, нi за тэхнiка не пайду! Мне пан Жак учора прапанову зрабiў на балi, - Наташа раскрыла кулачок i паказала нейкiя залатыя манеткi.

Маргарыта запытальна паглядзела на Воланда. Той кiўнуў галавою. Тады Наташа кiнулася на шыю Маргарыце, звонка яе пацалавала, пераможна ўскрыкнула i вылецела праз акно.

На Наташыным месцы апынуўся Мiкалай Iванавiч. Ён меў ужо чалавечае аблiчча, але быў надзвычай засмучаны, мабыць, нават i раззлаваны i засмучаны.