Евгений Василенок - Сёмае акно (на белорусском языке)

• Название: Сёмае акно (на белорусском языке)
• Автор: Евгений Василенок
• Жанр: Русская классическая проза

---

Василенок Евгений Сёмае акно (на белорусском языке)

Яўген Васiлёнак

Сёмае акно

Напэўна, гэта дужа сумны занятак - прадаваць на пошце маркi? Як вы лiчыце?

Вiдаць, вы нiколi не задумвалiся над такiм пытаннем. I я таксама. А вось пасля ўчарашняга дня думка аб гэтым не выходзiць з маёй галавы. Колькi ўжо гадзiн сяджу я ў сваiм пакойчыку на трэцiм паверсе i ўсё думаю, думаю, думаю... А божачкi, якая ж гэта сумная, мусiць, справа - прадаваць маркi! I як толькi я адважылася на такое!..

А ўсё праз гэты мой дурны характар! Люблю, шчыра прызнаючыся, усё рабiць па-свойму, насупор усiм. Так атрымалася i з работай. Многа ўсялякiх парад давалi мне сяброўкi. Вера Шышакова настойвала, каб я iшла сакратаркай у мiнiстэрства сельскай гаспадаркi, дзе яна сама працавала ў нейкiм аддзеле. Тоня Кажакiна ледзь не разраўлася, даводзячы, што мне абавязкова трэба стаць кiнаартысткай: у мяне, маўляў, незвычайны талент, i будзе вялiкi грэх, калi я загублю яго ў самым зародку. А Надзя Юхтановiч безапеляцыйным тонам гаварыла, што я павiнна вучыцца далей i толькi ў полiтэхнiчным iнстытуце, бо проста не маю права здраджваць сямейнай традыцыi.

Не, я не паслухала нi Веру, нi Тоню, нi Надзю. Я вырашыла, што сама выберу сабе занятак.

I выбрала!..

Сяброўкi адно рукамi развялi, калi даведалiся пра мой выбар. А Надзя дык тая сказала, што больш i размаўляць са мною не будзе.

Пра тату i казаць няма чаго. Такi скандал быў, што i цяпер яшчэ звон увушшу стаiць...

I вось я сяджу на ложку i думаю, думаю... Ужо ранiца. Праз якую гадзiну трэба iсцi на працу. На пошту. Прадаваць маркi.

А здарылася ўсё гэта так.

Учора зранку я пайшла па вулiцах горада i стала чытаць аб'явы. Каля табачнага магазiна на праспекце iх вiсiць асаблiва многа. Станкабудаўнiчаму заводу патрэбны былi токары, слесары, фрэзероўшчыкi. Гэта мне не падыходзiла, бо нiводнай з тых спецыяльнасцей я, вядома, не мела. Тонкасуконны камбiнат запрашаў на работу ткачых i яшчэ нейкiх вiнтоўшчыц. Не, i на камбiнат мне таксама не было чаго iсцi. Некалькi разоў перачытала аб'яву друкарнi, але i там не знайшла нiчога па густу. У самым нiзе дошкi, з правага боку, быў прылеплены блакiтны лiсточак, перакрыжаваны з кутка ў куток ярка-чырвонай ломанай стралою. Няцяжка было здагадацца, што гэтая страла сiмвалiзуе маланку, а значыць - прадпрыемства сувязi. I сапраўды, на лiсточку было напiсана, што пошце патрэбны работнiкi аж васьмi спецыяльнасцей. Я на хвiлiнку ўявiла сабе акенца на пошце, дзе пытаюць пiсьмы "да запатрабавання", i ў думках усмiхнулася.

Потым я пайшла на Камсамольскую вулiцу, дзе таксама вiсiць дошка рэкламнага бюро. Спецыялiсты патрэбны былi ўсюды. Я перачытала аб'явы хлебазавода, мэблевай фабрыкi, цагельнага завода, унiвермага, шавецкай арцелi, камбiната бытавога абслугоўвання... А на тым самым месцы, што i на дошцы каля табачнага магазiна, вiсеў знаёмы блакiтны лiсточак з прывабнай пунцовай маланкай.

Я прыгадала, што многа аб'яў вывешваецца на вулiцы Энгельса. I першае, што мне кiнулася там у вочы, - той самы блакiтны лiсточак i тая самая маланка...

"Мусiць, iм вельмi патрэбны людзi", - падумала я.

I пашыбавала на паштамт.

У жанчыны з высокай прыгожай прычоскай i бялюткiм тварам, якая сядзела за адным з акенцаў, я купiла лiсток паперы.

- А канверт непатрэбен? - запытала жанчына. - I марка непатрэбна?

Я зiрнула на жанчыну. Напэўна, я шмат разоў купляла ў яе маркi, канверты, паштоўкi, але зусiм не прыкмячала яе. Падыдзеш да акенца, падасi манеты, возьмеш, што табе трэба, а хто даў - цi не ўсё роўна?..

Жанчына глядзела на мяне ўважлiва i нават, як здалося мне, добразычлiва. У яе былi вельмi харошыя вочы.

- Дзякую... - сумеўшыся, прамармытала я i скоранька падалася ад акенца.

За адным з столiкаў я напiсала заяву - першую ў сваiм жыццi.

Начальнiк аддзела кадраў - маленькi, з пасiвелай галавой, дзядуля сустрэў мяне чамусьцi няветлiва. Калi я падышла да ягонага стала i, стараючыся трымацца як мага больш смела, незалежна, бойкiм голасам сказала: - Маё вам шанаванне, дзядуля! - ён нават не глянуў у мой бок.

- Добрай ранiцы... - ужо не так смела яшчэ раз павiталася я.

- Га? - Начальнiк пакiнуў на момант нейкую вялiзную кнiгу, што ляжала перад iм на стале, узняў на мяне вочы, схаваныя за дзвюма парамi акуляраў. - Прывiтанне, прывiтанне! - скорагаворкай прамовiў ён i зноў утаропiўся ў кнiгу.

Не ведаючы, што мне рабiць далей, я пераступiла з нагi на нагу, пасля асцярожна кашлянула ў кулак.

- Вы - да мяне? - здзiўлена спытаў дзядуля. Ён зняў адну пару акуляраў, пiльна агледзеў мяне з галавы да ног, пасля паправiў свае сiнiя сацiнавыя нарукаўнiкi, нiбы збiраючыся кiнуцца ў бойку са мною.

- Да вас... вось... - i я падала яму заяву.

Усё з тым жа выразам здзiўлення на твары стары нерашуча ўзяў з маiх рук шэры лiсток, глянуў на яго i раптам засмяяўся.

- А бадай яму лiха, гэта ж я зусiм забыўся, што цяперака я тут начальнiк... Даруйце, калi ласка...

Ён хацеў быў зноў насунуць на вочы другiя акуляры, але перадумаў i з шчырым давер'ем сказаў мне:

- Я, цi ведаеце, сам толькi ўчора паступiў сюды працаваць. I, бачыце, не прывык яшчэ. Сядзеў тры гады на пенсii, не ўседзеў больш i падаўся сюды. Усё ж нейкi занятак...

Уздыхнуўшы, ён прамовiў яшчэ нешта, але я не пачула, бо штосьцi пачало раптам замiнаць яму гаварыць i ён нiбы глытаў свае ж словы. Пасля ён ускочыў з-за стала, збегаў у суседнi пакой, прынёс адтуль крэсла i прапанаваў мне сесцi. А сам усё прасiў прабачэння:

- Вы ўжо ж даруйце мне... Прывыкну, вядома. Да ўсяго можна прывыкнуць. Праўда?

Голас у яго быў сiплаваты, вочы часта мiргалi, i мне чамусьцi стала вельмi шкада яго.

- Можа мне зайсцi другiм разам?

- Што вы, што вы! - замахаў рукамi дзядуля i ледзь не ўпусцiў з iх акуляры. - Ого, так я вас i выпушчу, чакайце! Вы ж у мяне першая кадра!

Так i не надзеўшы другiя акуляры, ён узяўся чытаць маю заяву. Тут у пакой завiтала нейкая тоўсценькая жанчынка, i з iх размовы я ўведала, што начальнiк аддзела кадраў мае прозвiшча Гур'янчык. Жанчынка была чымсьцi нездаволеная i нечага дамагалася ад Гур'янчыка, i той пад яе нацiскам штосьцi паабяцаў ёй. Калi яна пайшла, Гур'янчык зноў узяўся за маю заяву.

Тым часам я як след разгледзела яго. Асаблiва мяне ўразiў яго нос. Ён быў нейкi кручкаваты, проста-такi драпежны, i зусiм не адпавядаў дабрадушнай усмешцы, якая амаль не сыходзiла з ягонага старанна паголенага твару.

- Ну, ну... - сказаў Гур'янчык, калi прачытаў заяву. - Дзесяцiгодка, выходзiць, за плячмi ёсць?

- Нашу, - сказала я.

- Можа, прабачце, i з медалем?

- Медаляў на маю долю не хапiла.

Ён трошкi памаўчаў i цiха спытаў:

- А iнстытут?

У мяне не хапiла духу прызнацца, што я збаялася конкурсу i нi ў якi iнстытут дакументы не падала. I я дзёрзка сказала:

- Маю ахвоту прайсцi другую навуку. Прадаваць у вас на пошце маркi.

- А-а-а... - працягнуў Гур'янчык i зноў пачаў перачытваць маю заяву. Пасля сумна сказаў: - А коскi ўсё ж трэба ставiць, нават у заявах.

I, узяўшы ручку, ён крутнуў ёю ў якiмсьцi месцы маёй заявы.

"Усё прапала!" - вырашыла я.

- А вы не ўздыхайце... як вас? Ганна Мiкалаеўна? Не ўздыхайце, Ганна Мiкалаеўна. Вам галоўнае цяпер - не зблытаць двугрывенны з пятаком. I яшчэ - даць рэшту з рубля не пяцьдзесят капеек, а шэсць грыўняў, калi чалавек просiць марку для простага пiсьма. Тут коскi непатрэбны.

Я бачыла, што Гур'янчык робiцца ўсё больш i больш нездаволены мною.

- Заўтра i пачынайце, - ужо амаль злосна сказаў ён, выводзячы на маёй заяве маленькiмi лiтарамi рэзалюцыю. - Ваша пасада будзе называцца... пачакайце, зараз я вам скажу... - Ён пагартаў нейкую кнiгу - здаецца, тую самую, якую трымаў у руках, калi я прыйшла да яго. - Вось: паштовы агент! Здорава гучыць, га? Агент! - I Гур'янчык падняў угору ўказальны палец правай рукi. Сiвыя бровы яго таксама ўзнялiся, нарабiўшы на лбе глыбокiх маршчын.

Трэба было штосьцi сказаць начальнiку аддзела кадраў перад тым як развiтацца, але што - я не ведала.

- А мая Саша ў педагагiчны падалася... вось... - пацiху, нiбы адказваючы на нейкiя свае думкi, прамовiў Гур'янчык.

- Бывайце! - выгукнула я i пабегла з пакоя.

Вось так i паступiла я на работу...

А цяпер во не сплю, сяджу на сваiм ложку i ўсё думаю...

Зазванiў будзiльнiк. Гэта я ўчора звечара накруцiла яго, каб не праспаць...

На дварэ iдзе дождж. Фортка ў пакой адчынена, i я чую, як кроплi з шумам падаюць на лiстоту клёна, што расце пад самым маiм акном. Чамусьцi ўяўляецца, быццам клён курчыцца, уздыхае i вось-вось пачне скардзiцца мне на панылы, надакучлiвы дождж.

Я бяру парасон i выходжу з дому. У наш завулак залятае гарэзлiвы ветрык. Стары клён нездаволена калыша галлём, пакуль я не збочваю на вулiцу.

Прыгадалася... Аднойчы, калi я была яшчэ зусiм маленькая, бабуля-нябожчыца мне неяк сказала:

- Ох, i язычок у цябе, Ганначка! I трашчыш, i трашчыш - ну чыста сарока. Глядзi, будзеш от так i далей трашчаць, вырасце ён у цябе, як вясло. Кепска тады табе будзе.

- Чаму кепска? - зацiкавiлася я.

- А таму, што тых, у каго язык доўгi, пасылаюць на пошту. Стаяць яны там, высунуўшы свае языкi, а людзi падыходзяць i мачаюць аб iх свае маркi.