Югася Каляда - Затрымка рэйса

• Название: Затрымка рэйса
• Автор: Югася Каляда
• Жанр: Прочая старинная литература

---

Югася КАЛЯДА

ЗАТРЫМКА РЭЙСА

Аднолькавыя шэрагі аднолькавых металічных крэслаў з акуратнымі круглымі адтулінамі ў спінках спакойна паблісквалі, залітыя роўным электрычным святлом. Калі Уорвік спрабаваў доўга, не міргаючы, глядзець на гэтыя мулкія сядзенні, перад яго вачамі яны пачыналі памнажацца, вібрыраваць, пульсіраваць і ўсё гэта супадала з рытмам, у якім білася ягонае сэрца. Адчуванне было такое, што зараз закружыцца галава. Тады, каб апярэдзіць галавакружэнне, ён закрываў вочы, павольна лічыў да дзесяці, і здавалася, што ў гэтай аксамітнай мяккай цемрадзі ёсць нейкі пробліск няўлоўнага шчасця: зараз ён расплюшчыць вочы, і навакольны свет, «аб’ектыўная рэальнасць», зноў узнікне перад ім у звыклых формах. Хаця застанецца яшчэ на некалькі секунд спачатку вострае, потым прыцішанае, але ўсё адно хвалюючае ўсведамленне сваёй спрычыненасці да таямніцы гэтага свету, да нетрываласці, хісткасці рэальнасці.

Уорвік бязмэтна, у чаканні, сузіраў вялізную залу аэрапорта. Яму здавалася, што тут няма нічога выпадковага, што, на першы погляд, бязладны рух людзей па зале насамрэч злучаны ў сістэму, і кожнае, быццам адвольнае перасоўванне падпарадкавана правілам гульні: складанай, шматступеньчатай, накшталт шахматнай. І здавалася яму, што людзі, якія сядзяць на металічных крэслах, чакаючы сваіх рэйсаў, — дзейныя асобы загадзя вызначанай дзеі.

І Уорвік быў амаль упэўнены ў тым, што ён таксама — дзейная асоба гэтай агульнай дзеі. Яму здавалася, што варта толькі прыкласці яшчэ крыху намаганняў — і яму стане вядомы шыфр, код, ён здолее прачытаць сэнс кожнае пазіцыі, даведаецца, якая мэта гульні, а таксама вызначыць сваю ролю ў ёй. Але Уорвік пакуль не ведаў, якімі, ці якія павінны быць гэтыя намаганні; мабыць, шыфр захаваны зусім побач; мабыць, ён ужо ведае адказ — але не ведае той звышчалавечай мовы, на якой выкладзеная таямніца гэтае рэальнасці.

Да ўсіх аэрапортаў Уорвік меў супярэчлівыя пачуцці.

Першае авалодвала ім адразу па прылёце. Тады ён яўна баяўся любога аэрапорта і ціха ненавідзеў гэтае нагрувашчанне шкла, металу і бетону за той страх, які авалодваў ім.

І той самы будынак пачынаў выклікаць у яго пяшчотныя пачуцці кожны раз, калі ён ляцеў дамоў, у Манрэаль.

Вось і цяпер Уорвік абыякава-добразычліва глядзеў на вялікую шкляную сцяну, у якой з сямідзесяціпрацэнтнаю дакладнасцю адлюстроўвалася хірургічна асветленая зала. Ён ужо даўно здагадаўся, чым выкліканы гэтыя, кожны раз адны і тыя ж перапады ягонага настрою. Няведанне таго, што будзе ў бліжэйшай будучыні, рэцыдывы незагоенай як след антрапафобіі, неўладкаванасць камандзіровачнага побыту, новыя кантакты з новымі людзьмі, пастаяная адказнасць за чужыя вялікія грошы... І — па сканчэнні ўсяго — вялікая палёгка ад таго, што ўсе дамовы падпісаны, усе нюансы ўзгоднены, усе складанасці абгавораны з кіраўніцтвам.

Уорвік не аднойчы сумняваўся ў тым, ці сваёй справай ён займаецца: такое хваляванне, якое ахоплівала яго перад кожнай паездкай не можа быць добрым знакам... І вось толькі нядаўна ён усвядоміў, нібыта прачнуўшыся, што займаецца гэтым бізнесам ужо сем гадоў, што на міжнародных перамовах бывае кожны год мінімум разоў восем, што ў яго, урэшце, няблага атрымліваецца — нават выдатна, што ён «каштоўны спецыяліст» з вялікім стажам.

Мішэль, ператвораны законамі перспектывы ў маленькага чалавечка, стаяў пасярод залы чакання аэрапорта і разгублена пазіраў навокал, пакуль не заўважыў Уорвіка. А заўважыўшы, памахаў рукой, і адразу заспяшаўся да яго: пэўна, былі важныя навіны. Калі падышоў да Уорвіка ды наважыўся пачаць гаварыць, яго перапыніў, заглушаючы ўсё навокал, узмоцнены дынамікамі жаночы голас, які абвяшчаў аб тым, што адкладваецца нейкі чарговы рэйс. Мішэль і Уорвік адначасова каротка рассмяяліся.

— Вось, — Мішэль падняў угару ўказальны палец, калі жаночы голас знік, — тое самае я і меўся табе сказаць: усе рэйсы адкладзены да сямі гадзін раніцы.

У зале пачалося прыкметнае, але без усялякага сэнсу ажыўленне.

— Я так і ведаў! — крыху найграна, скрушна сказаў Уорвік. — Я так і ведаў! Такі дождж! Не варта было ехаць у такую навальніцу, трэба было пазваніць ды не высяляцца з гатэля!.. Дзе мне тут спытаць, ці даюць яны гатэль для міжнародных рэйсаў? Я мяркую, што бясплатна, але я згодзен.

— Не, не, не, натуральна, не! — Мішэль рашуча перапыніў яго, ківаючы адмоўна галавой, і нават некалькі разоў узмахнуў рукою, як дырыжор. — Ведама, не! Які гатэль?! Пра што ты кажаш? Ты застанешся на ноч у нас, я ўжо патэлефанаваў жонцы, яна чакае... Які гатэль, за каго ты мяне прымаеш?

І Мішэль, у знак таго, што размова скончана і ніякіх пярэчанняў больш не можа быць, падхапіў правай рукой цяжкі, на калёсіках, Уорвікаў кофр і шпарка пакаціў яго да выхаду, адначасова леваю рукою зашпільваючы на гузікі сваё каротае чорнае паліто.

Уорвік даўно, яшчэ ў дзяцінстве, прыкмеціў: калі яго апаноўвае лёгкі, бестурботны настрой — звычайна калі завершана якая адказная справа — тады пачынаюць здзяйсняцца ягоныя, нават неакрэсленыя, жаданні. Уорвік нібы адчуваў, што Мішэль запросіць яго да сябе — перачакаць начную непагадзь. Яму падабаўся гэты француз, знешне не вельмі падобны да сваіх суайчыннікаў — гэткага растыражыраванага кінематографам стэрэатыпу. Уорвік ужо з першых хвілін знаёмства злавіў сябе на радасным дзіцячым здзіўленні: «Я хачу сябраваць з гэтым хлопчыкам!» Такое пачуццё, прадчуванне сяброўства, у апошнія гадоў пяць чамусьці ўсё радзей ды радзей авалодвала Уорвікам, і вось яно зноў з’явілася, упершыню за гэты час. Магчымага будучага сябра выдзяляеш з натоўпу з-за нейкага адмысловага выразу твару, або па нязначнай для іншых фразе, у якой нібыта чытаеш прыхаваны, зразумелы толькі абраным сэнс. Уорвіку хацелася верыць, што прадчуванне сяброўства з’явілася не толькі ў яго, што Мішэль таксама дасылае яму зашыфраваныя сігналы: «Свой! Свой!» (так, да прыкладу, яны адначасова, без мудрагелістых рэверансаў адразу перайшлі на «ты») — і Уорвік можа быць упэўнены, што ён, як Дыяген з ліхтаром пасярод яснага дня, нарэшце знайшоў Чалавека.

Але набытая за трыццаць гадоў зямнога жыцця антрапафобія, як называў свой жыццёвы досвед Уорвік, стрымлівала яго, не дазваляла адчуваць сябе са знаёмым, якога ведаў з тыдзень, як са старым сябрам. Уорвік, хаця і змушана, але палічыў патрэбным выканаць звычайны ў такіх выпадках рытуал ветлівасці.

— Слухай, — Уорвік нарэшце нагнаў імклівага Мішэля і адабраў у яго свой кофр, — а твая жонка скандалу не ўчыніць? Гэта я так, умоўна: у тым сэнсе, што гэта будзе няёмка, мабыць: прыцягнуў апоўначы незнаёмага мужчыну дахаты.

— А? —перапытаў Мішэль, нібыта не зразумеў сэнсу пытання, і раптам заўсміхаўся: — Ірэн? Не, ніколі! Не турбуйся, гэта ж нармальна! Яна сама мне не дазволіла б пакінуць чалавека начаваць на лаўцы! Так хоць будзеш спаць нармальна. Не, не хвалюйся!

Пакуль па паркоўцы яны прабіраліся між бліскучых машын да чорнага «Рэно» Мішэля, яны добра-такі вымаклі, ад нахабнай красавіцкай навальніцы іх нават не ўратавалі парасоны.

У машыне Уорвік сеў на пярэдняе сядзенне; яны не заязджалі ў горад, ехалі па Перыфэрык; Уорвік глядзеў, як шчоткі раз-пораз згортваюць з ветравога шкла шчыльную заслону вады, нібы прабіваюць дарогу аўтамабілю у фатальнай, катастрафічнай залеве. Бледна-жоўтыя, ружаватыя, блакітныя маланкі штохвіліны прарасталі ў небе, як фантастычныя нежыццяздольныя дрэвы. «Гэта не ёсць чалавечыя адбіткі», — Уорвік успомніў старую араб­скую байку.

Мішэль, які напружана ўзіраўся ў небяспечную цяпер магістраль, раптам загаварыў.

— Я часта думаю, асабліва ў час навальніцы: наколькі трывала мы замацаваныя ў гэтым свеце? Мне здаецца: а раптам якая-небудзь неасцярожная маланка прарве тканіну нашага часу, і мы выпадкова ўскочым у іншае вымярэнне? Ці яшчэ якім-небудзь іншым чынам трапім туды. Парушацца часава-прасторавыя сувязі... Я, на жаль, у фізіцы поўны нуль, у квантавай — тым больш, але чытаў у часопісе, там папулярна цытавалі Эйнштэйна. Эйнштэйн прадказваў канец нашага часу: тады гэтыя сувязі будуць станавіцца ўсё больш і больш нетрывалымі, паўсюль будуць узнікаць часавыя шчыліны, і людзі — калі дажывуць да таго часу — будуць правальвацца то ў сярэднявечча, то яшчэ куды. А Эйнштэйн дапускаў, што такія шчыліны ўзнікаюць і цяпер, толькі яны вельмі непрацяглыя па часе. Я думаю: а якая верагоднасць?.. Мабыць, мы ўжо праваліліся куды-небудзь, і цяпер апярэджваем гэтую рэчаіснасць хвіліны на дзве.

Уорвік, сапраўды ўпершыню за шмат гадоў, адчуў шалёную непадкантрольную радасць. «Свой! Свой!» — нібыта пабеглі па лабавым шкле чырвоныя літары, і ён спешна, каб запэўніць Мішэля ў тым, што і той — свой, падхапіў:

— Менавіта! Я гэтаксама думаю ў час пералётаў. Што такое час па вялікім рахунку? — умоўнасць! Тая ж самая тэорыя адноснасці — так, я таксама ў фізіцы нуль, толькі збольшага: Эйнштэйн. Дык вось, я пра часавую розніцу між кантынентамі. У мяне заўсёды зводзіць патыліцу, калі я ўяўляю, колькі часу цяпер у Манрэалі. Я не магу — і ніколі не мог! — прынамсі, уявіць, як там можа быць учарашні дзень? І яшчэ: як вымяраюць час на тых планетах, дзе сонцы абарочваюцца ў іншым тэмпе?