Уэйд Миллер - Гадзiна памяцi (на белорусском языке)

• Название: Гадзiна памяцi (на белорусском языке)
• Автор: Уэйд Миллер
• Жанр: Научная Фантастика

---

Миллер Уэйд Гадзiна памяцi (на белорусском языке)

Уэйд Мiлер

ГАДЗIНА ПАМЯЦI

Джэкi ўпершыню з'явiўся ў маiм кабiнеце а трэцяй гадзiне папалуднi ў чацвер, выклiкаўшы гэтым самым у мяне моцную раздражнёнасць.

Апошнi год я прысвячаў менавiта гэтую гадзiну роздуму, бо якраз у гэты самы час мая жонка Хэлен загiнула ў аўтамабiльнай катастрофе. Нават рэгiстратарка не ведала, што гэтыя штодзённыя перыяды былi па сутнасцi мемарыяльныя, i думала, што я раблю перапынак, каб выпiць кавы i даць крыху адпачыць галаве.

Ды гэта i не была мана, бо псiхiятр канцэнтруе ў сябе столькi праблем iншых людзей, што пачынае адчуваць неабходнасць праветрыць галаву. А ўвесь год пасля смерцi Хэлен я вельмi шмат працаваў - стараючыся, як бы так мовiць, пахаваць свой смутак у рабоце.

Вось чаму мяне занепакоiла тое, што гэту гадзiну, якая, на маю думку, належала толькi мне, узурпаваў новы пацыент. Хоць мне не заставалася нiчога iншага, як шукаць найлепшы выхад з сiтуацыi, я ўсё ж вырашыў зрабiць суровую вымову рэгiстратарцы за неабачлiвасць пры назначэннi прыёмаў. Але, як аказалася, мяне настолькi захапiла анамальнасць хворага пацыента, што я нават не зрабiў заўвагi.

Маiм новым пацыентам быў мужчына маладога ўзросту, якi, мяркуючы па яго паводзiнах, быццам разумеў, што яго прысутнасць аказалася непажаданай. Ён сеў насупраць мяне, у вялiкае скураное крэсла, затрымаў позiрк на дыпломах, што вiселi на сцяне над маёй галавой, i пачаў кплiва чытаць уголас:

- "Да ведама ўсiх прысутных сапраўдным пацвярджаюць, што Джон Кермiт Конавер закончыў курс навук, прадугледжаны законам..." Ну, вядома, гэта павiнна прыдаваць вам чароўныя сiлы, доктар Конавер.

- Зусiм не. - Не варта крыўдзiцца: многiя асобы з разладжанай псiхiкай спачатку займаюць у адносiнах да псiхааналiтыка абарончую пазiцыю. - Дыпломы проста сведчаць пра тое, што на працягу некалькiх год я праходзiў пэўны курс навучання. Я ўсяго толькi звычайны чалавек. Як i вы.

- Не, - адразу ж запярэчыў пацыент. Ён быў вельмi ўзрушаны. - Не, мы нi ў якiм разе не можам быць падобнымi.

Прынамсi, што датычыць знешнасцi, дык ён казаў праўду. Ён з яго спрытам i атлетызмам, увасабляў абаяльнасць маладосцi, прыгожы выгляд сведчыў аб здароўi i iмпэце, адразу было вiдаць, што на iм дарагое адзенне, ну, а я... што ж, мне пяцьдзесят тры, старамодны, цiхi i шэры, як сцены майго кабiнета.

- Што, калi мы пачнём з вашага прозвiшча? - прапанаваў я.

Ён зноў супакоiўся i пачаў паводзiць сябе фанабэрлiва.

- Што, калi Джэкi Н'юман? - адказаў ён з усмешкай.

Я не сумняваўся, што гэта прозвiшча фiктыўнае, i нiчога асаблiва дзiўнага тут не было.

- Называйце мяне Джэкi. Баюся, што нам давядзецца, яшчэ часта сустракацца.

- Добра, Джэкi. Можа, я здолею дапамагчы вам. Аднак...

- Слухайце, у вас там на сцяне ў рамачцы пазначана, што вы - псiхiятр. Вы вырашаеце чалавечыя праблемы, цi не так?

- Не зусiм так. Кожны павiнен сам вырашаць свае праблемы. Мой абавязак у тым, каб дапамагчы вам высветлiць i зразумець, у чым на самай справе ваша праблема. Потым вы забяспечваеце тэрапiю.

- Цiкавая рэч атрымлiваецца, - фыркнуў Джэкi. - Ганарар вам, а праца кладзецца на мае плечы.

- Вельмi важна, каб вы адносiлiся да гэтага менавiта так. У вас часта з'яўляецца пачуццё, што вас падманваюць. - Ён злосна глянуў у мой бок, але нiчога не сказаў у адказ. - Бачыце, як пабочны назiральнiк, я часта магу вызначыць, да чаго пацыент занадта эмацыяльна ставiцца, якiя ў яго схiльнасцi. Тады я магу дапамагчы.

Джэкi апусцiў галаву.

- Вы не зможаце мне дапамагчы, - прамармытаў ён. - Нiхто не зможа. Я ўжо ведаю, што са мной адбываецца.

- Ну, дык тады пагаворым пра гэта.

- Я баюся, - сказаў ён проста. Твар, з якога знiкла фанабэрыя, памякчэў i зрабiўся падобны на дзiцячы. - Калi мяне не спынiць, я ведаю, што зраблю штосьцi дрэннае.

- Што вы маеце на ўвазе - дрэннае?

- Вы ведаеце... - Ён сцiснуў правую далонь, нiбыта сцiскаючы нешта ў кулаку. - Штосьцi гвалтоўнае - зрабiць каму-небудзь балюча.

Я запэўнiў Джэкi, што схiльнасць да гвалтоўнасцi закладзена ва ўсiх нас. Лепш, калi пацыент не лiчыць сябе цалкам ненармальным.

- Што ж, вы калi-небудзь зрабiлi нешта гвалтоўнае, Джэкi?

- Не. Пакуль не. Але не так даўно - ну, я пачаў браць рэчы, красцi.

- Якiя рэчы?

Джэкi склаў рукi, нiбыта моцна прыцiскаючы нешта да грудзей.

- Ну, так, рэчы. - Ён не зводзiў вачэй з ручкi, якая тырчала з прыбора на стале. - Нiчога такога, што мне сапраўды патрэбна. Але я не магу ўтрымацца унутры мяне ўвесь час грызе пачуццё, якое вымушае браць рэчы - i штораз, то болей.

Я паспрабаваў правесцi далейшы зандаж, але беспаспяхова. Якiя пачуццi валодалi iм у час гэтага акта? Што ён адчуваў пасля? Я ведаў, што па ўкрадзеных рэчах можна меркаваць, што вымушала Джэкi рабiць такiя ўчынкi, але ён увесь час абыходзiў гэтую тэму.

- Мяне не турбуе праблема крадзяжу, - нарэшце выкрыкнуў ён раздражнёна. А зусiм iншае, пра што я гаварыў раней.

- Вы думаеце, што крадзеж - гэта прыступка да чагосьцi горшага, цi не так?

- Ну, мяне ўвесь час ахоплiваюць iмкненнi, здаецца, штосьцi кiпiць унутры. Быццам крадзеж рэчаў ужо не задавальняе. Быццам iснуе штосьцi такое, што я змагу зрабiць нават лепш.

- Можаце прывесцi прыклад?

Замест адказу ён абмежаваўся выразнай усмешкай. Не быў шчыры ён i наконт сваiх фантазiй, калi я паспрабаваў зайсцi з гэтага боку. Псiхiятрыя - адзiная галiна медыцыны, дзе пацыент хавае сiмптомы сваёй хваробы, хавае iх нават ад самога сябе. Але сам незвычайны факт, што Джэкi ўсё-такi прыйшоў да мяне, абнадзейваў, i таму я сказаў:

- Давайце падыдзем да ўсёй справы з другога боку. Раскажыце пра сябе.

Ён расказаў гiсторыю свайго жыцця нават з нейкiм гонарам. Жыццяпiс быў блытаны, канцы не сыходзiлiся з канцамi, i чым далей я слухаў, тым болей упэўнiваўся, што нават у час размовы ён працягваў выдумляць. Хоць цяпер, паводле яго слоў, ён застаўся адзiн на цэлым свеце, але паходзiў з багатай сям'i, што жыла на поўначы штата, атрымаў адзнакi ў час службы ў войску.

- Мяне двойчы ўзнагароджвалi медалём "Пурпурнае сэрца" за раненне!

А потым ён памяняў некалькi заняткаў, прынамсi, быў аўтагоншчыкам, удзельнiчаў у геалагiчных пошуках урану. Улiчваючы яго малады ўзрост, уся гiсторыя, якую ён расказаў, здавалася крыху неверагоднай.

Джэкi, вiдаць, адчуў мой недавер, бо раптам спынiўся.

- Ну, як вам усё гэта падабаецца? - спытаў ён. - Вы мне зайздросцiце?

- Скажам так - у вынiку ў мяне ўзнiкла некалькi пытанняў, - адказаў я.

- Што ж, давядзецца з iмi пачакаць, - сказаў ён рэзка i ўстаў. - Альбо я сустрэнуся з вамi на наступным тыднi, альбо я зусiм не прыйду. Такi вось я.

Толькi калi Джэкi пайшоў, я зразумеў, што не папярэдзiў яго наконт таго, што менавiта гэты час у раскладзе прыёму - самы нязручны. Потым, прааналiзаваўшы ўласную рэакцыю, я прыйшоў да думкi, што мая няпамятлiвасць была наўмысная: мне хацелася, каб Джэкi прыйшоў зноў. Ён прадэманстраваў, разам з дрэннымi манерамi i ўсiм астатнiм, магчымасцi, якiя завалодалi маёй увагай, нягледзячы на незразумелую сутнасць захворвання.

У кабiнет зайшла рэгiстратарка.

- Доктар, мiсiс Грыер адмовiлася ад прыёму, назначанага на чатыры гадзiны. Да яе нечакана з'явiлiся нейкiя госцi. Спадзяецца, што вы не будзеце супраць.

- Не, гэта мне выдатна падыходзiць, - адказаў я. - Ад апошняга пацыента ў мяне страшэнна разбалелася галава.

- Я прынясу вам аспiрыну, - сказала яна, адразу ж выказаўшы клопат. Я часта задумваўся над тым, чым кiравалася Лiнда, калi вырашыла працаваць у псiхiятра; яна ж такая прастадушная асоба. Прыгожанькая брунетка, яе пыхаючая здароўем жаноцкасць i жывёльная жыццяздольнасць часта ўражвалi мяне сваёй недарэчнасцю сярод неўрозаў i псiхозаў, якiмi я займаўся ў сваёй практыцы, нiбыта яна весела пырхала сярод мёртвых. Тым не менш яна была даволi кемлiвая i ведала справу i, хоць не мела спецыяльнага дыплома, выконвала многiя абавязкi медыцынскай сястры. - Мiж iншым, доктар, я падумала, што, раз сёння ў нас не будзе больш пацыентаў, цi нельга было б мне пайсцi крыху раней. Сёння юбiлей нашага вяселля, i таму мы з Эдзi планавалi павячэраць дзе-небудзь у горадзе i, можа, схадзiць на якi-небудзь канцэрт.

- Юбiлей? Няўжо прайшоў цэлы год?

- Не, толькi шэсць месяцаў, - захiхiкала Лiнда. - Можа, вам гэта здаецца глупствам - але мы па-ранейшаму страшэнна шчаслiвыя, што пажанiлiся.

- Не апраўдвайцеся за сваё шчасце, - сказаў я. - Шчаслiвых людзей так мала.

Я даволi часта думаў пра Джэкi, хоць зусiм не быў упэўнены, што калi-небудзь зноў яго ўбачу. Аднак ён з'явiўся ў чацвер у вызначаны час. Гэты раз ён быў пануры i не такi гаваркi, абмежаваўся прызнаннем, што па-ранейшаму краў "рэчы".

Ахоплены дэпрэсiяй, ён альбо забыўся пра свой жыццяпiс, альбо адмовiўся ад яго, бо тыя лiчаныя факты мiнулага, якiя ён паведамiў гэты раз, вельмi адрознiвалiся ад ранейшых, але здавалiся больш верагоднымi. Сапраўдным залатым самародкам, што мне ўдалося адсеяць, быў той факт, што Джэкi нейкi даволi непрацяглы час вучыўся ў тым самым унiверсiтэце, што i я, але я не змог выкарыстаць гэту агульную для нас падзею ў жыццi, каб знiтаваць цiкавiўшую мяне сувязь.