Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня

• Название: Гапееў Ведзьміна тоня
• Автор: Неизвестно
• Жанр: Прочая старинная литература

---

Яны зноў нетаропка ішлі доўгай вуліцай, Віталь расказваў з задавальненнем, у словах яго адчувалася ўзрушаная радасць ад таго, што ўсё так добра склалася.

– Я прыйшоў да дзеда Васіля, каб расказаў, ці можна з вострава на востраў пераходзіць. Дзед кажа: не, але выхад ёсць. Сказаў мне паклікаць Сяргея. Той збіраўся адзін на Ведзьміну тоню ісці рыбу лавіць, бо на нашай копанцы яму твой Віцька з гарадскім Эдзікам набілі морду і сказалі, каб больш туды не соваўся. Вось... А дзед Васіль нам кажа: зробім плыт і паплывём утраіх!

– Дзед паплыве? Не смяшы! – не паверыла Жэнька.

– Я не смяшу. Памятаеш, на сустрэчы ў школе Васіль Яўменавіч казаў, што там, на астравах Ведзьмінай тоні, партызанскі атрад ратаваўся ў блакаду? Вось, дык ён хоча туды трапіць і… Ну, чацвёра партызан не выйшлі тады з балота, дзед кажа, што згінулі, багна ж кругом. Дарэчы, там усе з нашай вёскі... Вось ён хоча там пабыць. Ну, не ведаю, мо ўспомніць усіх… А бутэлькі гэтыя – каб плыт быў хоць і меншым, ды трымаў многа. Вось так! – ён глянуў на Жэньку з пераможным выглядам.

Жэнька закусіла вусны. Вось як усё перавярнулася!

– А... як жа тваё даследаванне астравоў? – спытала Жэнька.

– Адно другому не замінае, – махнуў рукой Віталь. – Мы адразу тры задачы рашым: дзеда на астравы звозім – раз; астравы аблазім – два; рыбы наловім, насушым, насолім і прададзім – тры!

– І... Нэлу з сабой браць будзеце?

– А Сяргей яе не кіне. І яна за Сяргеем як хвосцік – ні на крок не адыходзіць. Возьмем.

Падышлі ўжо да дома Жэнькі, і яна адважылася, запытала гулліва:

– Віталік, а мяне возьмеце?

Віталь лыпнуў разгублена вачыма, перакінуў мех на другое плячо:

– Ды ідзі ты... – адказаў ён, пакрыўджаны. – Я табе сур’ёзна аб усім кажу, а вы...

Ён пайшоў, а Жэнька зразумела, што “вы” – гэта яна і яе брат. І што пакрыўдзіўся Віталь не дарэмна – нельга было ёй аб такім сур’ёзным пытацца смехам.

На абед прыехаў бацька: загарэлы, рукі чорныя, ну хіба настаўнік? Трактарыст звычайны. Жэнька ліла яму на рукі і пыталася, як бы аб нечым другарадным.

– Тата, ты б пусціў сваю дачку на балота?

– А што рабіць маёй дачцэ на балоце?

– Рыбу лавіць.

– Не-а.

– А калі б у дачкі былі два надзейныя ахоўнікі?

– Яе ўзросту? Не.

– А з імі – дарослы і паважаны чалавек...

– Ну-у. Няхай тады сходзіць, камароў пакорміць...

– А з начоўкай?

Бацька выцерся ручніком, які ляжаў на плячы ў Жэнькі, няўцямна глянуў:

– Што гэта за такія задумы? Здаецца, у школе ніякіх паходаў на наша балота не планавалі.... Пайшлі есці, раскажаш.

Маці за сталом напачатку коратка расказвала аб сваіх праблемах: гэта звыкла, у школе праблемаў заўсёды хапае. Бацька слухаў, еў, ківаў галавой. Жэнька пакуль цярпліва чакала. Яна ведала – бацька яе падтрымае. А маці? О, маці будзе супраць, дакладна супраць. Добра б было, каб Віцька быў з хлопцамі. Але ж як склалася: з Віталем пасварыўся, з Сяргеем пабіўся і з гэтым гарадскім Эдзікам нешта не сустракаецца. Таксама кошка чорная паміж імі прабегла, ці што? Віцька сядзеў за сталом хмуры – як і два апошнія дні. Маці была пыталася ў яго, што здарылася, але больш за тое, што Віцька расказаў аб сутычцы на возеры, ён не расказваў.

– А ў мяне вось якая навіна, – бесклапотна пачала Жэнька, калі ўсе свае праблемы маці выказала. – Віталік Аўдзееў увесь год марыў адшукаць тайну астравоў Ведзьмінай тоні – думае, што астравы штучныя і хаваюць нейкую тайну. І хоча пабываць на ўсіх астравах.

– Там жа балота! – усклікнула маці. – Як ён пройдзе?

– Потым, слухайце далей, – працягвала Жэнька. – Той самы Зойчын Сяргей, які лавіў рыбу, каб карміць сваю сястрычку, таксама зазбіраўся на Ведзьміну тоню лавіць там. І збіраўся разам са сваёй сястрычкай. Васіль Карота на гэтых астравах у час вайны са сваімі сябрамі-партызанамі ратаваўся ад блакады. І там, недзе ў балоце, загінула тады чацвёра партызан. І дзед захацеў на сконе жыцця наведаць гэтыя мясціны…

– Чакай, чакай, – раптоўна пасур’ёзнеў бацька. – Алена, – звярнуўся ён да маці, – ты ж яшчэ застала той час, калі дырэктарам у школе была Ганна Дзмітрыеўна?

– Рагоза? – удакладніла-перапытала маці.

– Вось, сярод тых чацвярых вяскоўцаў – яе бацька!

– Ты што?

– Праўда.

– Дык што далей, Жэня?

– А далей, як вы здагадаліся, тры розныя жаданні аб’ядналі трох розных людзей – і задача не стала такой складанай. Яны збіраюцца зрабіць плыт і па возеры наведаць усе астравы. І я з імі хачу, мам, – закончыла яна з плаксівай просьбай, з надрывам нават, так шчыра і нечакана, што маці адхіснулася.

– Куды ты хочаш? – перапытала яна, быццам не зразумела, якое жаданне выказала дачка.

– Я хачу плыць на плыце па Ведзьміной тоні, начаваць каля кастра і... напісаць аб гэтым! І сфатаграфаваць. Гэта будзе сапраўдны матэрыял! Ну, мам? – зноў у канцы заплаксівела Жэнька.

– Што – “мам”? А бацьку пытаць не трэба? – схітрыла маці.

– Напачатку ты!

– Чакай, дачка, – падаў голас бацька. – Тут справа сур’ёзная. Гэта не на копанку схадзіць. І не толькі таму, што небяспекі на балоце і на вадзе хапае, – цвёрда сказаў бацька і нечакана спытаў: – А ты, сын?

Віцька, які за сталом не сказаў ні слова, здрыгануўся, але нічога не адказаў.

– Андрэй, – папярэдзіла маці бацьку, – не загарайся, як хлапчук. Што табе да дзіцячых гульняў?

– Гульняў? – ціха, з напружаннем перапытаў бацька. – Жаданне старога партызана – гульня? Лавіць рыбу, каб купіць сабе і сястры хлеб – гульня? Гульня – гэта... – ён прыпыніўся.

Віцька сцяўся ў чаканні слоў: “гэта – расстрэльваць з рагатак сарачанят”, хоць бацька не мог ведаць аб іх “паляванні”. Ды бацька толькі махнуў рукой, нічога не сказаўшы.

Абед закончыўся ў маўчанні. Жэнька не стала больш дапытвацца – разумела, што сёння не той настрой у бацькоў.

Частка 13

Ну чаму, чаму ўсё ў гэта лета складваецца не так і не ў той бок?

Віцька перачытваў “Таямнічы востраў”, але прачытанае не лезла ў галаву. Ён адгортваў старонку, спрабаваў засяродзіцца на прыгодах каланістаў, а бачыў копанку, скручанага ад болю Сяргея, чуў роспачны крык малой Нэлы. “Як яна яго любіць!” А потым узнімалася на знявечаных лапках сарачанё, шырока разяўляла сваю дзюбу ў адчайным крыку да прагі жыцця, а маленькія вочкі птушкі свідравалі свядомасць.

Дзве ночы запар Віцьку сніцца сарачанё. То вось такое, у перадсмяротнай агоніі, а то жывое, хітраватае, ускоквае на яго тумбачку ля ложка, зварочвае галаву набок і цікуе адным вокам: спіць Віцька ці не спіць... Не, Віцька не стаў бы трымаць дома птушку, ён бы занёс сарачанё да Нэлы – яна б вельмі радавалася такому падарунку. Тым больш, ні сарока не ўмее гаварыць, ні Нэла... То вучыліся б разам....

Нічога не атрымліваецца, як магло б атрымацца. Ну чаму? Што не так робіць Віцька? Чаму ён, разумнейшы за Віталя (Віталь дыктант без Віцькі не напіша, факт), аказаўся ў цені свайго сябра ў пачатку года? Гэта ж аб Віталі гаварыла ўся школа, калі старшыня калгаса Зарэмба на першай лінейцы дзякаваў многім хлопцам і дзяўчатам за дапамогу, а Віталя – асабіста за зробленую карту. А маглі б разам зрабіць… Вось і цяпер маглі б разам паплысці па Ведзьмінай тоні – а пасварыўся з Віталем і да таго Сяргея і не падыдзеш… А яны во паплывуць, знойдуць нешта – і будзе аб іх гаварыць вёска і школа… Хацелася зрабіць такую добрую справу – чучала хоць якой птушкі прынесці ў кабінет біялогіі, а ўрэшце так агідна ўсё выйшла…

Што ён не так робіць?..

Віцька зірнуў на гадзіннік – пара ісці ў школу. Сёння ў кабінеце маці трэба пераставіць мэблю, каб потым фарбаваць падлогу. Той мэблі небагата, адно што камп’ютэр трэба адключыць і зноў падключыць.

Маці не хоча, каб дома быў камп’ютэр. Кажа, гэта рэч толькі зацягвае ў багну, імя якой – віртуальны свет. А Віцьку хочацца… Гэтулькі ўсяго на камп’ютэры зрабіць можна цікавага…

Маці дала Віцьку ключы ад кабінета і сама заспяшалася ў сельскі Савет – нейкая там тэрміновая справа. Віцька не спяшаючыся раз’яднаў блокі кампю’тэра, перасунуў сталы, нетаропка ўсё злучыў. Вымыў падлогу, потым уключыў камп’ютэр – маці дазваляе гэта рабіць, і нават у Інтэрнэт Віцька ўжо навучыўся выходзіць…

Мабыць, нашы жаданні іншы раз так глыбока хаваюцца ў свядомасці, што мы робім і толькі потым асэнсоўваем, што менавіта гэта хацелі зрабіць. Так і Віцька – выйшаў у Інтэрнэт, зайшоў на пошукавую сістэму Яндэкс, і рукі хутка набралі ў пошукавым полі: “Ведзьміна тоня”.

“Па Вашаму запыту нічога не знойдзена”.

Віцька і не спадзяваўся, што нешта адшукаецца, але была нейкая надзея – а раптам? Раптам нехта раней нешта напісаў пра гэта месца – будзе тады ісці з чым да Віталя…

Віцька вырашыў напісаць словы лацінскімі літарамі. Напісаў “Vedzmina tonay”. Пуск…

“Па Вашаму запыту нічога не знойдзена”.

Чакай… А калі пашукаць у іншых пошукавых сістэмах? Ну, самы шырокавядомы, лічы, міжнародны – Гугль.

Але і гэты пошукавік ў сусветнай павуціне нічога не знайшоў ні ў кірылічным напісанні, ні ў лацініцы.