Братья Гримм - Казкi (на белорусском языке)

• Название: Казкi (на белорусском языке)
• Автор: Братья Гримм
• Жанр: Прочая детская литература

---

- Ты, напэўна, у суп абранiла валасiнку; калi гэта праўда, я цябе паб'ю.

Прыходзiць повар да караля, а кароль у яго пытаецца, хто гэты суп варыў?

- Я яго варыў, - адказвае повар.

А кароль кажа:

- Не, гэта няпраўда, ён звараны па-iншаму i куды лепш, чым раней.

I кажа повар:

- Я павiнен прызнацца, што варыў яго не я, а варыла яго Дзiкунка.

I сказаў кароль:

- Iдзi i паклiч яе мне сюды.

Прыйшла Дзiкунка, а кароль у яе пытаецца:

- Ты хто такая?

- Я бедная сiрата, няма ў мяне нi бацькi, нi мацi.

Пытаецца кароль зноў:

- А ты кiм ў мяне ў замку працуеш?

Яна адказвае:

- Ды я нiчога не ўмею, хiба толькi здзекi цярпець.

Пытаецца кароль зноў:

- А дзе ты ўзяла пярсцёнак, што апынуўся ў супе?

I яна адказвае:

- Пра гэты пярсцёнак я нiчога не ведаю.

Так i не змог кароль нiчога ўведаць, i давялося яму назад яе адсылаць.

Праз якi час быў наладжаны новы баль, i Дзiкунка папрасiла ў повара дазволу, як i ў мiнулы раз, пайсцi наверх i паглядзець. Повар адказаў:

- Добра, але глядзi, праз паўгадзiны вяртайся назад, ды звары каралю хлебнай сёрбанкi, якая яму так прыйшлася да смаку.

Пабегла яна ў сваю каморку, хутка памылася, дастала з арэхавай шкарлупкi сукенку, што была срэбная, як месяц, i надзела яе. Паднялася яна наверх у замак i была падобная на каралеўну. Выйшаў да яе насустрач кароль, быў рады бачыць яе зноў, i якраз у гэты час пачынаўся танец, - i яны танцавалi разам. Але толькi танец скончыўся, яна знiкла так хутка, што кароль не паспеў заўважыць, куды яна падзелася. А яна забегла да сябе ў каморку, сталася зноў Дзiкункай i пайшла на кухню варыць хлебную сёрбанку. А повар быў на версе; i вось яна дастала залатое вераценца, кiнула ў мiску i налiла туды сёрбанкi. Падалi яе каралю, i ён яе еў, i сёрбанка яму спадабалася, як i ў мiнулы раз; загадаў кароль паклiкаць повара, i давялося яму i на гэты раз прызнацца, што суп варыла Дзiкунка. Паклiкалi Дзiкунку зноў да караля, але яна адказала, што адно толькi ўмее - гэта цярпець здзекi ды пабоi i што пра залатое вераценца ёй нiчога невядома.

Наладзiў кароль i ў трэцi раз баль, i атрымалася ўсё гэтак жа, як i раней. I хоць повар сказаў:

- Дзiкунка, ты, напэўна, ведзьма, магчыма, у суп штосьцi падсыпаеш, ад чаго ён робiцца такiм смачным i падабаецца каралю больш, чым той, якi вару я.

Але яна доўга яго ўпрошвала, i нарэшце ён адпусцiў яе на паўгадзiны паглядзець на баль. Надзела яна сукенку, што ззяла, як зоры, i пайшла ў залу. I зноў кароль танцаваў з прыгажуняй, яму здавалася, што яна нiколi яшчэ не была такой прыгожай. У час танцу надзеў ён ёй незаўважна на палец залаты пярсцёнак i загадаў, каб танцы працягвалiся даўжэй. Скончыўся танец, i ён хацеў утрымаць яе за руку, але яна вырвалася i тут жа згубiлася сярод гасцей. Пабегла яна хуценька ў сваю каморку пад лесвiцай, але паколькi яна прабыла ў замку больш чым паўгадзiны, то не паспела зняць з сябе цудоўную сукенку, а ахiнулася толькi ў мантыю i не змагла ў спешцы вымазацца ўся ў сажу, i вось адзiн палец застаўся ў яе белым. Прыбегла Дзiкунка на кухню, зварыла каралю хлебную сёрбанку i, толькi повар выйшаў, паклала ў яе залатое матавiла. Убачыў кароль залатое матавiла на дне мiскi i загадаў паклiкаць Дзiкунку. I раптам ён убачыў у яе белы палец, а на пальцы залаты пярсцёнак, якi ён падарыў ёй у час танцаў. Схапiў ён яе руку i моцна зацiснуў, i толькi яна паспрабавала вырвацца i пабегчы, раптоўна расхiнулася шыкоўная мантыя i заззяла на ёй зорная сукня. Схапiў кароль мантыю i сарваў яе з плеч. I тут ён убачыў залатыя валасы, i яна з'явiлася перад iм ва ўсёй сваёй прыгажосцi, - нiяк нельга было ёй ужо схавацца. А калi яна змыла з твару сажу i попел, то сталася яна прыгажуняй, i падобнай красы нiхто ў свеце яшчэ не бачыў.

I сказаў кароль:

- Ты мая нарачоная i мы назаўсёды з табой будзем разам.

А потым i вяселле згулялi, i жылi яны ў шчасцi i радасцi да самай смерцi.

МАЛАДЫ ВЕЛIКАН

У аднаго селянiна быў сын ростам з мезены палец. Праходзiў год за годам, а хлопчык не рос, усё заставаўся такiм жа маленькiм.

Вось аднойчы сабраўся бацька поле араць, а сын i гаворыць яму:

- Бацька, вазьмi мяне з сабой.

- Што ты, - кажа бацька, - заставайся лепш дома: ты такi маленькi, глядзiш, i згубiшся.

А сын гаворыць:

- Не, я не згублюся, вазьмi мяне з сабой.

Ну што тут рабiць? Запхнуў яго бацька сабе ў кiшэню i паехаў на поле.

Вось прыехалi яны на поле. Пачаў бацька зямлю араць, а сына пасадзiў у свежую баразну.

Бацька арэ, а сын па баразне гуляе.

Раптам выходзiць з-за гары велiкан.

- Бачыш велiкана? - гаворыць бацька сыну. - Глядзi, далёка не адыходзься, а то ўбачыць цябе велiкан i забярэ з сабою.

Так i здарылася. Велiкан зрабiў два крокi i апынуўся ля той самай баразны, па якой гуляў хлопчык.

Нахiлiўся над iм велiкан, падняў яго асцярожна двума пальцамi, агледзеў з усiх бакоў, потым запхнуў сабе ў кiшэню i пайшоў.

Бацька так перапалохаўся, што слова вымавiць не мог.

"Прапаў, - думае, - мой сын, нiколi мне больш яго не ўбачыць. Чаму толькi я яго з сабой на поле ўзяў?"

А велiкан занёс хлопчыка да сябе ў горы i пачаў яго там кармiць горнымi арэхамi са свайго саду. Хто гэтых арэхаў паесць, той велiканам стане.

Два гады жыў хлопчык у велiкана, два гады лускаў арэхi i з кожным днём рабiўся вышэйшым i дужэйшым.

I вось вырашыў нарэшце велiкан выпрабаваць сiлу хлопчыка.

Павёў ён яго ў лес i сказаў:

- Ану, пакажы сваю сiлу.

Хлопчык схапiў дзвюма рукамi маладое дрэўца i вырваў яго з коранем.

- Не, - гаворыць велiкан, - вiдаць, ты мала сiлы набраўся. Трэба табе яшчэ ў мяне пажыць, яшчэ арэхаў паесцi.

Зноў прайшлi два гады. I зноў павёў велiкан хлопчыка ў лес.

На гэты раз хлопчык вырваў з зямлi старое дрэва з тоўстымi i доўгiмi каранямi.

Але i тут велiкан сказаў:

- Не, мала яшчэ ў цябе сiлы, iдзём дамоў.

I яшчэ два гады пражыў хлопчык у велiкана. Арэхi еў, сiлы набiраўся. I так вырас за гэты час, што стаў ужо не хлопчыкам, а маладым велiканам. Трэцi раз пайшлi яны ў лес.

- Ану, пакажы сваю сiлу, - сказаў яму велiкан.

Хлопчык паглядзеў навокал, выбраў самы тоўсты дуб i пачаў вырываць яго з коранем. Па ўсiм лесе i трэск пайшоў, калi ён цягнуў дрэва з зямлi.

- Вось цяпер у цябе сiлы даволi, - сказаў яму велiкан i павёў на тое ж самае поле, адкуль прынёс хлопчыка шэсць гадоў таму назад.

А бацька хлопчыка, як i шэсць гадоў таму назад, араў у гэты час зямлю.

Раптам падходзiць да яго малады велiкан i гаворыць:

- Дзень добры, бацька. Бачыш, якiм малайцом я стаў.

Бацька спалохаўся.

- Што ты, - гаворыць, - я цябе не ведаю, iдзi сваёй дарогай.

А малады велiкан кажа:

- Не, я твой сын. Дай ты мне паараць, я не горш за цябе спраўлюся.

Не верыць бацька.

- Зусiм ты не мой сын, - гаворыць. - Iдзi адсюль, ты мне ўсё поле стопчаш.

А велiкан стаiць i не з месца.

Кiнуў тады бацька плуг, адышоўся ўбок i сеў на камень.

Ухапiўся малады велiкан за плуг, нацiснуў на яго злёгку адной рукой, ды так, што ўвесь плуг у зямлю ўвайшоў.

Разгневаўся бацька.

- Гэй, - крычыць, - што ты робiш? Хiба так аруць? Ты плуг паломiш!

Тады малады велiкан выпраг коней, а сам упрогся замест iх. А бацьку крыкнуў:

- Iдзi ты дамоў ды загадай мацi ежы пабольш нарыхтаваць, пакуль я тут поле ару!

Бацька махнуў рукой i пайшоў дамоў. Малады велiкан хутка ўзараў усё поле. Потым упрогся ў дзве бараны i iмгненна забаранаваў яго. А калi закончыў працу, вырваў на ўзлессi два дубы з каранямi, узвалiў iх сабе на плечы i падвесiў да iх верхавiн i каранёў плуг, коней,i бароны.

Прыходзiць ён у двор да сваiх бацькоў. А мацi глядзiць на яго i не пазнае.

- Хто гэты страшны велiкан, якi нясе нашых коней? - пытаецца яна ў бацькi.

- Гэта наш сын, - адказвае ёй бацька.

- Што ты, - гаворыць мацi. - Хiба наш сын такi быў? Наш быў маленькi.

А сын паставiў коней у канюшню, даў iм аўса i сена, а плуг i бароны занёс у хлеў. Потым гаворыць мацеры:

- Матуля, я прагаладаўся. Цi няма ў цябе чаго-небудзь паесцi?

- Зараз, - гаворыць мацi, - прынясу.

Прынесла яна дзве вялiкiя мiсы бульбы. Ёй з бацькам хапiла б гэтага на восем дзён, а сын праглынуў усю бульбу зараз i яшчэ папрасiў. Дала яму мацi поўны кацёл свiнiны. Ён i свiнiну з'еў, а ўсё яшчэ галодны.

- Ну, - кажа ён бацьку i мацi, - бачу я, не пракармiць вам мяне. Дайце мне жалезны кiй, ды такi моцны, каб яго аб калена зламаць я не мог. I пайду я з гэтым кiем па свеце вандраваць.

Пайшоў бацька ў кузню i заказаў яму вялiкi жалезны кiй.

Выкаваў каваль кiй, ды такi доўгi i цяжкi, што яго двое коней ледзь прывезлi.

Узяў яго велiкан за абодва канцы, упёрся ў сярэдзiну каленам - кiй трэснуў i зламаўся.

Тады бацька запрог дзве пары коней i паехаў у кузню па новы кiй.

Яшчэ таўсцейшы новы кiй, яшчэ цяжэйшы.

А велiкан i гэты кiй зламаў аб калена.

Запрог тады бацька чатыры пары коней. Ледзь дацягнулi яны дамоў трэцi кiй.

А сын узяў яго, зламаў i кажа:

- Бачу, бацька, не здабыць табе для мяне добрага кiя. Прыйдзецца мне без яго вандраваць.

Развiтаўся ён з бацькамi i пайшоў з дому. Iшоў дзень, iшоў другi, а на трэцi дзень дабраўся да адной вёскi, дзе стаяла вялiкая кузня.