Л Дайнеко - Чалавек з брыльянтавым сэрцам (на белорусском языке)

• Название: Чалавек з брыльянтавым сэрцам (на белорусском языке)
• Автор: Л Дайнеко
• Жанр: Научная Фантастика

---

Клён, уважлiва гледзячы пад ногi, азiраючыся, павольна пашыбаваў у трыснягi. Разгаралася ранiца. Калiсьцi на Зямлi бацька будзiў яго, пырскаў халоднай вадою ў твар, смяяўся i казаў: "Прачынайся, сынок. Ранiца. Самая часiна iсцi тушыць расу", Яны, дарослы i малы Дубровiчы, уздрыгваючы ад волкай свежасцi, басанож спяшылi на луг, крочылi, прытупваючы, па блiскучай расянай траве. Ногi аж заходзiлiся ад холаду, успыхвала, здавалася, гарэла пад першымi сонечнымi промнiкамi раса, а Клён быў вельмi-вельмi шчаслiвы ён тушыў расу.

Дзе ж Аюс i ўсе астатнiя жывёлы? Няўжо i яны скарылiся Пяцiногу? Клён прайшоў ужо амаль з паўкiламетра, але толькi спудзiў аднаго кранга ды парадкам намачыў ногi. З левага боку праз густую шчэць трыснягу пачала адкрывацца велiзарная заасфальтаваная пустка. Розныя ўчасткi яе мелi розны колер: чорны, шэры, сiняваты. Клён здагадаўся, што пярэстасць афарбоўкi залежыць не ад якасцi раствору, а ад таго, даўно цi нядаўна залiвалi яго Жалезныя Людзi. Раптам крокаў за сто ад сябе на маслянiста-чорным асфальце ён убачыў Радаслава i Веру i ледзь не задыхнуўся ад радасцi.

- Я тут! - што ёсць моцы выгукнуў Клён. - Радаслаў! Вера! Я тут!

Ломячы трыснёг, ён iрвануўся да iх, бо не было ў гэтую хвiлiну раднейшых людзей ва ўсiм свеце.

- Я тут! - ляцеў з горла крык.

Але Радаслаў з Вераю (i гэта здзiвiла Клёна) не звярнулi на яго нiякай увагi. У iх на галовах былi прыгожыя вянкi, сплеценыя з дробных блакiтных кветак. Яны весела смяялiся, з любасцю пазiралi адно аднаму ў вочы i (што зноў здзiвiла Клёна) горача цалавалiся. Для iх, як ён здагадаўся, не iснавала ў гэтую хвiлiну нi планеты Вар, нi плазмоiдаў i робатаў, нi яго, Клёна. Ён усё яшчэ бег да iх, але ўжо не крычаў. "Яны, вядома ж, пачулi мой голас, не маглi не пачуць, але нават не павярнулi ў мой бок галовы, - думаў ён. - Чаму? Яны ж дапамаглi мне ажыць, яны ж, калi верыць iм, паважалi, нават любiлi мяне. Няўжо iх не хвалявала тое, што магло здарыцца са мной у вагончыку?"

З вострай крыўдай у душы Клён бег ужо толькi па iнерцыi. I раптам яго нешта ўдарыла па нагах i ён упаў, тыцнуўшыся рукамi i тварам проста ў твань. Кароль жывёл стаяў над iм.

"Не бяжы туды, - загадаў Аюс. - Табе нельга туды бегчы, хутканогi i вастравокi".

- Чаму? - спытаў Клён, хуценька ўскокваючы.

"Там - мiраж".

Клён абтрасаў ад бруду рукi, выцiраў твар i ўсё не мог даўмецца, аб чым яму гаворыць дзiк.

"Там - мiраж. Гэта не зямляне i не твае сябры. Вазьмi камень (вунь ляжыць каля куста) i кiнь у iх. I ты ўбачыш, што адбудзецца".

- Кiнуць у Радаслава i Веру? Шукай дурняў.

"Бяры камень".

Аюс ужо амаль загадваў. Клён абурана глянуў на яго, але нагнуўся, узяў мокры камень, кiнуў. Пакуль той ляцеў, абмiраў сэрцам, каб толькi не паранiла, або, не дай бог, не прыбiла каго-небудзь з сяброў. Ды раптам грымнуў выбух, i там, дзе толькi што цалавалiся Радаслаў з Верай, застаўся чысты сiнявата-шэры асфальт. Гэта было так нечакана, так палохала сваёй нязвычнасцю, што Клён уздрыгнуў.

"Мiраж, - сказаў Аюс. - Ультрамозг, Уладар Таямнiцы, яшчэ не такое можа прыдумаць. Нiхто нiколi не бачыў мiражоў, пакуль ён не з'явiўся на планеце Вар".

- Дык ён не з вашай планеты? - здзiвiўся Клён.

"Не. У нас акрамя мяне i маiх падданых жывуць i жылi крангi. I яшчэ жыве вурдак. Той, што ўначы крычыць. Крангаў шмат, дзесяткi тысяч, а вурдак толькi адзiн. Чуў, як ён крычыць?"

- Чуў. Вельмi страшна, - адказаў Клён.

"А Ўльтрамозг, Уладар Таямнiцы, прыляцеў да нас з iншай галактыкi. Iхнi зоркалёт трыста дваццаць гадоў назад пацярпеў крушэнне на арбiце Вара i разбiўся ўшчэнт. Жывым са ста членаў экiпажа застаўся ўсяго адзiн, якога мы называем Ультрамозгам, Уладаром Таямнiцы".

- Я заву яго Пяцiногам, - уставiў слоўца Клён Дубровiч.

"Можна i так, - згадзiўся Аюс. - У яго i сапраўды пяць ног. Дык гэтага аднаго, што ацалеў у час аварыi, знайшлi чырвоныя i фiялетавыя плазмоiды. Вось чаму яны такiя магутныя, амаль непераможныя - Пяцiног (буду i я зваць яго гэтак, бо ненавiджу) навучыў iх мудрасцi, хiтрасцi i жорсткасцi. Вось чаму пяць кланаў не могуць справiцца з двума".

- Што Пяцiног можа зрабiць з Радаславам i Верай? - спытаў Клён.

"Над кожным, хто трапляе да яго, ён праводзiць эксперымент. З кожнага, хто б гэта нi быў, высмоктвае ўсю да рэшты iнфармацыю".

- Высмоктвае?

"Так. Пяць ягоных ног абвiваюць галаву i цела ахвяры. А потым Жалезныя Людзi таго, над кiм скончыўся эксперымент Ультрамозга, Уладара Таямнiцы, выносяць з Нябеснага Зуба i аддаюць вурдаку".

- Раскажы мне пра вурдака, - папрасiў Клён.

"Гэта самая вялiкая жывёлiна планеты Вар. Ды, пэўна, i Зямлi".

- Не гавары пра Зямлю, калi нi разу не быў на ёй, - раззлаваўся Клён. У нашых акiянах жыве блакiтны кiт. Ведаеш, якi ён? Вагою амаль сто дзевяноста тон, даўжынёю - пад трыццаць тры метры.

Кароль Аюс здзiўлена паглядзеў на Клёна, але здзiвiўся не габарытам сiняга кiта, а той раздражнёнасцi, гарачлiвасцi, з якой былi выдыхнуты словы. "Ён сумуе па Зямлi, - зразумеў Аюс. - Зямля для яго такая ж дарагая, як для крангаў Вар".

"Вурдак большы за акiянскага кiта, - мiралюбна сказаў Аюс. - А якi ён у даўжыню, я не ведаю. Не думай, што я палахлiвы, толькi да вурдака немагчыма блiзка падысцi. Ён жыве ў велiзарнай расколiне за Нябесным Зубам, ляжыць у ёй нямаведама колькi гадоў. За сотню крокаў ад яго ўсё жывое пачынае засынаць. Я спаў запар трое сутак, каб быць бадзёрым i падысцi да яго, але ўсёроўна адразу ж заснуў. Дурныя крангi засынаюць цэлымi чародамi i сыплюцца з неба проста яму ў лежбiшча".

- I ён iх з'ядае? - цiха спытаў Клён.

"Так. Але гэта не галоўная ягоная ежа. Харчуецца ж ён, гэта аграмадзiна, сваiмi роднымi дзецьмi".

- Вурдак есць сваiх дзяцей? - жахнуўся Клён.

"Есць i аблiзваецца. Мы, жывёлы планеты Вар, ненавiдзiм яго, гэтаксама ж як i Пяцiнога. Ён самаапладняецца, нараджае дзяцей i адразу пажырае iх. Вось чаму на нашай планеце жыве ўсяго толькi адзiн вурдак. Пяцiног, як толькi аб'явiўся на Вары, падыходзiў да лежбiшча, да расколiны (i яго не ўзяў сон), доўга глядзеў на вурдака. А потым Жалезныя Людзi пачалi насiць з Нябеснага Зуба вурдаку ўсё жывое, над чым праводзiў эксперыменты Пяцiног. I светлавалосага i высакарослага з жанчынай панясуць, калi толькi яны не здолеюць вызвалiцца".

- Ты кажаш, что Радаслава i Веру таксама могуць аддаць вурдаку? перапынiў Аюса Клён.

"Усё жывое Жалезныя Людзi адносяць яму".

- Што ж рабiць? - у адчаi ўсклiкнуў Клён. - Ты разумны, кароль жывёл, вельмi разумны - дапамажы, парай.

"Я - разумны, - паважна згадзiўся дзiк. - Я праглынуў белыя шарыкi, якiя Жалезныя Людзi хаваюць у накаленных каробачках. Белае рэчыва гэтых шарыкаў называецца iнтэлектыт. Ягоным сакрэтам валодае толькi Пяцiног".

- Ты праглынуў iнтэлектыт i зрабiўся мудрым, - нецярплiва сказаў Клён. - Але як вызвалiць маiх сяброў?

"Я й сам не ведаю", - раптам прызнаўся Аюс Першы.

Пачуўшы гэтыя словы, Клён колькi iмгненняў разгублена глядзеў на караля жывёл планеты Вар. Усяго ён чакаў, ды толькi не такога. Паспеўшы ўжо трохi вывучыць Аюса, ён быў упэўнены, што той пачне хвалiцца, важнiчаць, часцей чым трэба называць сябе каралём, а iншых жывёл сваiмi падданымi, але ў рэшце рэшт падкажа, улiчыўшы ўсе мясцовыя асаблiвасцi, як дапамагчы Радаславу з Верай. Ён не сумняваўся менавiта ў такiм павароце справы, аж атрымалася неспадзяванка. Адразу ж у душы пачала закiпаць злосць. Клён пагардлiва прыжмурыў вочы, сказаў з'едлiва i з расцяжкаю:

- Калi худ, не лезь на кут.

"Не разумею цябе, хутканогi i вастравокi", - пiльна пазiраючы на яго, прамовiў Аюс.

- I не трэба разумець. Ты, прабач, усё-ткi нечалавек i нават не Пяцiног, а дзiк, дзiк з планеты Вар. А сказаў я табе старадаўнюю беларускую прымаўку. Прымаўкi ж не прынята тлумачыць. "Растлумач", - запатрабаваў Аюс.

- Добра, слухай. На кут, ганаровае месца за сталом, саджалi самых шаноўных людзей. Самых разумных, самых аўтарытэтных, самых добрых. Калi ж чалавек быў "худ", быў, як кажуць, шчуплы i розумам, i плячамi, яго не саджалi на кут. Усёк?

"Што такое "ўсёк"?" - строга спытаў кароль жывёл.

- Дык ты i гэтага не ведаеш? - пакпiў Клён.

Такая, здавалася б, нявiнная рэплiка дорага каштавала яму. Аюс пагрозлiва чмыхнуў, крутнуў вострым цвёрдым лычом.

"Я загадаю сваiм падданым - Iгу i Яру - завесцi цябе да вурдака, сказаў Аюс. - Ты зямлянiн, чалавек, хоць маленькi ростам i гадамi. А мы ведаем, што ў вас на Зямлi ўсе жывёлы знаходзяцца ў цяжкiм рабстве ў людзей. Вы адзелi на iх хамут, вы дрэсiруеце iх агнём i бiзуном, вы забiваеце iх".

- У нас ёсць саюзы "зялёных", - паспрабаваў пярэчыць Клён.

"Маўчы, - загадаў Аюс. - Маўчы i слухай. Калi б я трапiў на Зямлю, я адразу б пайшоў у Iндыю. У гэтай цудоўнай краiне аб'яўлена свяшчэнным кожнае жыццё, жыццё чалавека i жыццё самай дзiкай малпы, ужо не кажучы пра карову альбо каня. Там ёсць людзi, якiя падмятаюць перад сабой зямлю, каб выпадкова не наступiць на якую-небудзь кузурку. Iхнiя багi сябруюць з жывёламi: Брахма - з лебедзем, Шыва - з быком, Вiшну - з арлом Гарудай. Я хацеў бы стаць каралём жывёл у Iндыi".

Аюс змоўк, сярдзiта глядзеў на Клёна Дубровiча. Клён пры ўсёй сваёй акселерацкай нахабнаватай смеласцi зразумеў, што дужа ўгнявiў дзiка i што самае лепшае ў такой сiтуацыi - абачлiва трымаць язык за зубамi. Надаючы твару нявiнна-лагодны выраз, ён падумаў: "На Зямлi ёсць не толькi Iндыя. На Зямлi жыве Гром Стралковiч".